ఫిరాయింపుల నిరోధానికి కొత్త చట్టం తప్పేలా లేదు!

పార్టీ ఫిరాయింపుల నిరోధక చట్టాన్ని సవరించడమో, మారిన పరిస్థితుల్లో మరో పకడ్బందీ చట్టం తెచ్చుకోవడమో అనివార్యంగా కనిపిస్తోంది. ఇప్పుడున్న చట్టం ఇదే రూపంలో ఆశించిన ఫలితాలిచ్చే జాడ కనిపించట్లేదు. నిర్ణయాధికారం స్పీకర్దేనని, దానికి గడువు విధించలేమని ఉన్నత న్యాయస్థానం తేల్చడంతో ఫిరాయింపు ఎమ్మెల్యేలపై అనర్హత వేటు వ్యవహారం మళ్లీ మొదటికొచ్చింది.

తెలంగాణలో బీఆర్ఎస్ తరఫున ఎన్నికై కాంగ్రెస్ పార్టీలోకి మారిన ఎమ్మెల్యేలను అనర్హులుగా ప్రకటించాలంటూ బీఆర్ఎస్ ప్రజాప్రతినిధులు న్యాయస్థానంలో పిటిషన్లు వేశారు. పిటిషన్లపై నిర్ణయం ఎప్పటిలోపు తీసుకోవాలన్నది స్పీకర్ నిర్ణయాధికార పరిధి అంశమని, అంతకుముందే సమీక్షకు జోక్యం చేసుకోజాలమని హైకోర్టు ధర్మాసనం తేల్చి చెప్పింది.

పిటిషన్లపై నిర్ణయానికి షెడ్యూల్ ఖరారు చేయండి’ అని అంతకుముందు సింగిల్ జడ్జి ఇచ్చిన తీర్పును రద్దు చేసింది. ‘తగిన సమయంలోగా నిర్ణయించండంటూ’స్పీకర్కు ధర్మాసనమిచ్చిన తాజా ఆదేశాలతో అనిశ్చితి ఉత్పన్నమౌతోంది.

‘నైతిక విలువల్లో.. వీడు ఉక్కూ కాదు.. వాడు కంచూ కాదు.. ఇద్దరూ చెదలెక్కిన చెక్కలే.!’ అంటాడు అలిశెట్టి ప్రభాకర్. ఎన్నికల్లో ఒక పార్టీ తరపున ఎన్నికై మరో పార్టీలోకి మారటం చట్టవిరుద్ధం.. అలా మారొద్దని, మారితే అనర్హులవుతారని ‘పార్టీ ఫిరాయింపుల నిరోధక చట్టం’ (1985) చెబుతోంది. రాజ్యాంగ (52వ) సవరణతో 10వ షెడ్యూల్లో చేర్పులతో ఏర్పడ్డ చట్టమిది. కానీ, ఆ చట్టానికి వీసమెత్తు విలువివ్వని పలువురు ప్రజాప్రతినిధులు యథేచ్ఛగా పార్టీలు మారుతున్నారు.

స్పీకర్ల ‘నిర్ణయ తాత్సారం’ నీడలో ఆశ్రయం పొందుతున్నారు. అనర్హత వేటు పడకుండానే పదవీకాలం పూర్తి చేస్తున్నారు. ఎన్నికల ముంగిట్లో సరేసరి, ఎన్నికల్లో ఒక పార్టీ టిక్కెట్టుపై, ఆ పార్టీ జెండాతో, ఎజెండాతో ప్రచారం చేసి ఎన్నికయ్యాక ప్రత్యర్థి పార్టీలోకి మారిపోతున్నారు. ఇది తప్పని ప్రత్యర్థి పార్టీలు మొత్తుకున్నా ప్రయోజనం ఉండట్లేదు. ఎందుకంటే, అలా పార్టీ మారినవారిపై ఫిర్యాదు అందినపుడు, చట్టప్రకారం వారిని అనర్హులుగా ప్రకటించే అధికారాన్ని సభాపతులైన స్పీకర్లకు చట్టం కట్టబెట్టింది.

సహజంగా ఈ పార్టీ మార్పిళ్లు విపక్షాల నుంచి పాలకపక్షాలవైపు సాగుతున్న దరిమిలా నిర్ణయం తీసుకోవడంలో స్పీకర్ల తాత్సారం వారికి లాభిస్తోంది. వేటు పడట్లేదు. ఇది ఇప్పుడు బీఆర్ఎస్ నుంచి పాలకపక్షమైన కాంగ్రెస్ వైపు సాగుతుంటే, గడిచిన పదేండ్ల కాలంలో కాంగ్రెస్, ఇతర విపక్షాల నుంచి నాటి పాలకపక్షం బీఆర్ఎస్ వైపు సాగింది. ఈ విషయంలో ‘దొందూ దొందే’ అన్నది ప్రజలకూ తెలుసు.

విషయం- వివాదం

చట్టసభకు సంబంధించినంత వరకు సభాపతిగా స్పీకర్కి విస్తృత అధికారాలుంటాయి. సభా వ్యవహారాల్లో ఆయనకు ఆదేశాలిచ్చే అధికారం న్యాయస్థానాలకుండదు. అది, రాజ్యాంగపు ముఖ్య అంగాలైన శాసన, న్యాయ వ్యవస్థల మధ్య పరిధి ఉల్లంఘన -అనుచిత జోక్యమే అవుతుంది.

కానీ, స్పీకర్ల నిర్ణయాలపై చట్ట, రాజ్యాంగబద్ధతని సమీక్షించే అధికారం కోర్టులకుంది. నిర్ణయమే జరగనప్పుడు ఇక సమీక్ష ఎక్కడిది? అనే ప్రశ్న తలెత్తుతోంది. బీఆర్ఎస్ తరఫున ఎన్నికైన ఎమ్మెల్యేలు కడియం శ్రీహరి (స్టేషన్ ఘనపూర్), తెల్లం
వెంకట్రావ్ (భద్రాచలం), దానం నాగేందర్ (ఖైరతాబాద్) కాంగ్రెస్ పార్టీలోకి మారడంపై ఫిర్యాదిచ్చినా వారిని స్పీకర్ అనర్హులుగా ప్రకటించలేదని, బీఆర్ఎస్ ఎమ్మెల్యేలు పాడి కౌశిక్రెడ్డి (హుజూరాబాద్), కే.పీ. వివేకానంద (కుత్బుల్లాపూర్) కోర్టుకెక్కారు.

నిర్ణయం స్పీకర్కే వదిలేసిన హైకోర్టు

ఖైరతాబాద్ ఎమ్మెల్యేగా బీఆర్ఎస్ నుంచి గెలిచి, పార్టీకి- పదవికి రాజీనామా చేయకుండా దానం నాగేందర్
సికింద్రాబాద్ ఎంపీ స్థానం నుంచి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా పోటీ చేయడం వివాదాస్పదమైంది. నాగేందర్ అనర్హత విషయమై బీజేపీ శాసనసభాపక్ష నేత మహేశ్వర్రెడ్డి కోర్టులో విడిగా పిటిషన్ వేశారు.

విచిత్రమేమంటే ఈ ముగ్గురు పిటిషనర్లూ ఇతర పార్టీల నుంచి, వేర్వేరు సమయాల్లో ఆయా పార్టీల్లోకి వచ్చినవారే! పిటిషన్లపై విచారణ జరిపి, ‘అనర్హత తేల్చే నిర్ణయానికిగాను నాలుగు వారాల్లో షెడ్యూల్ ఖరారు చేయాలి’ అని హైకోర్టు (సింగిల్ జడ్జి) సెప్టెంబరు 8న తీర్పిచ్చింది. దీన్ని అసెంబ్లీ కార్యదర్శి సవాల్ చేయడంతో హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి ఆలోక్ అరాధే, జస్టిస్ జే.శ్రీనివాసరావులతో కూడిన ధర్మాసనం ఇరుపక్ష వాదనలు విని, కేసును సమగ్రంగా విచారించింది. ‘తగిన సమయం’లోగా నిర్ణయించే అధికారాన్ని స్పీకర్కే వదిలేసింది.

సహేతుక సమయం ఎంత?

పార్టీ మార్పిళ్లపై ఫిర్యాదు అందినపుడు స్పీకర్ ఎంత కాలవ్యవధిలో తేల్చాలి అన్నది చట్టంలో లేదు. సభాకాలం ముగిసేవరకూ తేల్చని సందర్భాలున్నాయి. ఇలా సాగతీత కాలంలోనే ఇంకొందరి మార్పిళ్లు జరుగుతున్నాయి. మారిన ఎమ్మెల్యేల సంఖ్య సదరు పార్టీ మొత్తం సభ్యుల సంఖ్యలో మూడింట రెండొంతులు (టూథర్డ్) ఉంటే, దాన్ని ఒక పార్టీలో మరోపార్టీ ‘విలీనం’గా పరిగణిస్తారు కనుక అనర్హత వర్తించదు.

అంతకుముందు చట్టంలో ఇంకో వెసులుబాటు ఉండేది. మూడింట ఒక వంతుని ‘చీలిక’ వర్గంగా గుర్తించి, అనర్హత నుంచి మినహాయించారు. కానీ, రాజ్యాంగ సవరణ (2003) ద్వారా ‘చీలిక’ను తొలగించి, విలీనాన్నే కొనసాగించారు. అప్పుడొకరు, ఇప్పుడొకరుగా ఎమ్మెల్యేలు మారుతూ టూథర్డ్ కి చేరి, అనర్హత వర్తించని సురక్షిత స్థితిని తెచ్చుకుంటున్నారు.

బీఆర్ఎస్ చేసిందీ అదే!

బీఆర్ఎస్ అధికారంలో ఉన్నపుడు కాంగ్రెస్ పార్టీ నుంచి మారిన ఎమ్మెల్యేల విషయంలోనూ ఇదే జరిగింది. ‘సహేతుక సమయం’లో స్పీకర్ నిర్ణయం తీసుకొని, ఎప్పటికప్పుడు అనర్హులుగా ప్రకటించి ఉంటే టూథర్డ్ కు చేరేదే కాదు. అందుకేనేమో, మార్పిళ్ల సంఖ్య టూథర్ఢ్కు చేరనీయకుండా, వెంటపడి, పార్టీ మారిన వారిని అనర్హులుగా ప్రకటింపజేయాలని బీఆర్ఎస్ కోర్టుకెక్కింది. ఉప ఎన్నికలు తీసుకురావాలనేది వారి వ్యూహం. నిర్ణయానికి ‘షెడ్యూల్’ ఖరారు చేయండని తొలుత కోర్టు చెప్పడంతో ఎట్టకేలకు ఈ ‘శాసన ప్రతిష్టంభన’కు కదలిక వచ్చిందనుకున్నారు.

కానీ, పలు కోర్టులు లోగడ చెప్పినట్టే, ఇది స్పీకర్ నిర్ణయాధికార పరిధిలోని అంశమని ధర్మాసనం తీర్పునివ్వడంతో వివాదం మొదటికొచ్చింది. తీర్పు సమయంలో... కిహొటో హోలోహాన్, రాజేంద్రసింగ్ రాణా, కేశం మెగాచంద్రసింగ్, సుభాష్ దేశాయ్.. తదితర కేసుల్ని-, సుప్రీంకోర్టు పరిశీలనల్ని ధర్మాసనం ప్రస్తావించింది.

కూటములనూ పార్టీలు ఫిరాయిస్తున్నాయి

పార్టీలకు వ్యక్తులు కట్టుబడనట్టే, పార్టీలు కూడా కూటములకు కట్టుబడి ఉండకపోవడాన్ని మనం బిహార్ (నితీశ్), మహారాష్ట్ర (ఉద్దవ్)లలో చూశాం. కాగా, రాజకీయాల ప్రతిష్ట సగటు పౌరుల దృష్టిలో ఇప్పటికే మసకబారింది. ఈ యథేచ్ఛ పార్టీ మార్పిళ్లు ఇలాగే కొనసాగితే.. ప్రజాతీర్పు మరింత వంచనకు గురై, ప్రజాస్వామ్యానికే హాని కలిగే ప్రమాదముంది.

భిన్నాభిప్రాయాలు

పాలకపక్ష ప్రలోభాలకో, బెదిరింపులకో లొంగి ఎమ్మెల్యేలు పార్టీ మారుతున్నారని, ఇది సర్కారు నిర్వాకమేనని విపక్షాల విమర్శ. మరోవైపు ప్రభుత్వ పనితీరుకి ఆకర్షితులమై, తమ నియోజకవర్గ అభివృద్ధి కోసమే పార్టీ మారుతున్నామని సదరు ఎమ్మెల్యేలు చెబుతుంటారు. అందరు స్పీకర్లు మౌలంకర్లో, అనంతశయనం అయ్యంగార్ లో అయి ‘నిష్పాక్షికత’ అనే విలువలకు కట్టుబడి ఉంటారనే ఆలోచనతో చట్టం చేసి ఉంటారేమో! కానీ, కాలక్రమంలో సదరు ‘స్పీకర్’ పాలకపక్ష అనుకూల వైఖరినే ప్రదర్శించడం వివాదాస్పదమౌతోంది.

చట్ట స్ఫూర్తి నిలబడాలంటే, అనర్హత ఫిర్యాదులపై నిర్ణయాధికారాన్ని స్పీకర్ల నుంచి తప్పించి ఎన్నికల సంఘానికో, న్యాయస్థానాలకో అప్పగించాలనే అభిప్రాయం లోగడ కొన్ని పార్టీలు వ్యక్తం చేశాయి. ఆ మేరకు రాష్ట్రపతికి, ఎన్నికల సంఘానికీ వినతులిచ్చాయి.

స్పీకర్కే అధికారం ఉంచి, నిర్ణయానికొక సమయ పరిమితి విధించేలా చట్ట సవరణ చేయాలని జస్టిస్ సుదర్శన్ రెడ్డి వంటి న్యాయకోవిదులు అభిప్రాయ పడుతున్నారు. హైదరాబాద్లోనే ఒక సభలో జస్టిస్ జీవన్రెడ్డి మాట్లాడుతూ... ‘పిటిషన్లు పరిష్కరించే క్రమంలో, సకాలంలో ఏదీ నిర్ణయించని స్పీకర్ల తాత్సారాన్నీ ఒక నిర్ణయంగా పరిగణించి న్యాయస్థానాలు సమీక్షించవచ్చేమో చూడాలి’ అన్నారు.