గురుదాస్ దాస్గుప్తా… కమిట్మెంట్ అంటే ఏమిటో చూపిన కమ్యూనిస్టు. లేబర్ కోసం పోరాడిన సీపీఐ సీనియర్ లీడర్. మాస్తోపాటు క్లాస్ కోసమూ కొట్లాడిన కామ్రేడ్. పదునైన ప్రసంగాలకు పేరొందిన పార్లమెంటేరియన్. ఆలిండియా ట్రేడ్ యూనియన్ కాంగ్రెస్ (ఏఐటీయూసీ)కి దేశవ్యాప్త గుర్తింపు తెచ్చిన జనరల్ సెక్రెటరీ. యూపీఏ–1 సర్కార్ ఏర్పాటులో కీలక పాత్ర పోషించిన నాయకుడు .
గురుదాస్ దాస్గుప్తా పేరు విన్న వెంటనే చలికాలంలో ఫుల్ హ్యాండ్స్ రెడ్ కలర్ స్వెట్టర్ వేసుకునే ఒక వ్యక్తి రూపం గుర్తొస్తుంది. అది ఆయన ‘ట్రేడ్’మార్క్ డ్రెస్. ఆలిండియా ట్రేడ్ యూనియన్ కాంగ్రెస్ (ఏఐటీయూసీ)కి కేరాఫ్ అడ్రస్. సీపీఐ కార్మిక విభాగమైన ఏఐటీయూసీ పగ్గాలను 2001లో చేపట్టారు. యూనియన్ని దేశంలోని మేజర్ ట్రేడ్ యూనియన్లలో ఒకటిగా మలిచారు. టాకింగ్ పవరే ఆయన్ని లేబర్ మర్చిపోని లీడర్ స్థాయికి తెచ్చింది.
1936 నవంబర్ 3న ప్రస్తుతం బంగ్లాదేశ్లో ఉన్న బరిషల్ జిల్లాలో పుట్టారు. దేశ విభజన తర్వాత దాస్గుప్తా ఫ్యామిలీ పశ్చిమ బెంగాల్కి వచ్చి స్థిరపడింది. నలుగుర్నీ ఆకట్టుకునేలా, ఆలోచింపజేసేలా మాట్లాడడం చిన్నతనంలోనే అబ్బింది. చదువుకునే వయసులోనే పాలిటిక్స్కి ఫిక్స్ అయిపోయి, 1950, 60 దశకాల్లో స్టూడెంట్ లీడర్గా గుర్తింపు తెచ్చుకున్నారు.
పేరెంట్ పార్టీకే ఓటు
1950ల చివరలో ‘అన్డివైడెడ్ బెంగాల్ ప్రొవెన్షియల్ స్టూడెంట్స్ ఫెడరేషన్’కి ప్రెసిడెంట్గా, జనరల్ సెక్రెటరీగా పనిచేశారు. ప్రభుత్వం కన్నెర్రకు గురై ఎన్నోసార్లు అండర్గ్రౌండ్లోకి వెళ్లారు. కాస్త పరిస్థితి సద్దుమణిగాక బయటికొచ్చి మళ్లీ యాక్టివ్గా ఉద్యమాల్లో పాల్గొనేవారు. 1964లో సీపీఐ నుంచి మార్క్సిస్టులు చీలిపోయి సీపీఎంగా కొత్త పార్టీ ఏర్పరచుకున్నారు. దాస్గుప్తా మాత్రం పేరెంట్ పార్టీలోనే ఉండాలనుకున్నారు.
తర్వాత 1970 ఆరంభంలో సీపీఐలోని లేబర్ వింగ్కి షిఫ్ట్ అయ్యారు. ఆర్గనైజ్డ్, అనార్గనైజ్డ్ సెక్టార్లలోని కార్మికుల ప్రయోజనాల కోసం శ్రమించారు. అదే క్రమంలో తొలిసారిగా 1985లో రాజ్యసభకు ఎన్నికై, తర్వాత వరుసగా మరో రెండుసార్లు పెద్దల సభకు ప్రాతినిధ్యం వహించారు. 2004లో పన్స్కురా సెగ్మెంట్లో, 2009లో ఘటల్ నియోజకవర్గంలో లోక్సభ ఎంపీగా గెలిచారు. సుమారు పాతికేళ్లపాటు పార్లమెంటేరియన్గా పనిచేశారు. మాస్ పీపుల్తోపాటు వర్కింగ్ క్లాస్ కోసం కూడా పార్లమెంట్ లోపల, బయట కొట్లాడి ప్రశంసలు పొందారు.
లంగ్ కేన్సర్తో..
గురుదాస్ దాస్గుప్తాది చాలా నిరాడంబర జీవితం. సింపుల్ లైఫ్ స్టయిల్కి పెట్టింది పేరు. ఆరోగ్యం సహకరించకపోవటంతో 2014 జనరల్ ఎలక్షన్లో పోటీ నుంచి స్వయంగా తప్పుకున్నారు. లంగ్ కేన్సర్ సోకడంతో కొన్ని నెలలుగా బాధపడిన గురుదాస్ దాస్గుప్తా (83) గురువారం ఉదయం చివరి శ్వాస విడిచారు.
ఒక వైపు ‘బోఫోర్స్’.. మరో వైపు యూపీఏ–1 సర్కార్
ట్రేడ్ యూనియన్ మూమెంట్స్లో దాస్గుప్తా తిరుగులేని నేతగా నిలిచారు. కేపిటలిజం, కరప్షన్లపై రాజీలేని పోరాటం చేశారు. రాజీవ్ గాంధీ హయాంలో వెలుగు చూసిన బోఫోర్స్ స్కామ్లో కాంగ్రెస్పై విరుచుకుపడ్డారు. డీల్లోని అవకతవకలను హైలైట్ చేసి ఆ పార్టీ బండారాన్ని బయటపెట్టారు. దాస్గుప్తా కరుడు గట్టిన కమ్యూనిస్ట్ అయినా అన్ని పార్టీల లీడర్లతో మంచి సంబంధాలుండేవి. 2004లో సీపీఐ జనరల్ సెక్రెటరీ ఏబీ బర్దన్తో కలిసి కాంగ్రెస్కి సపోర్ట్ ఇచ్చారు. మన్మోహన్ సింగ్ ప్రధానిగా యూపీఏ–1 ప్రభుత్వ ఏర్పాటులో కీలక పాత్ర పోషించారు దాస్గుప్తా. పొలిటికల్గా, ఐడియలాజికల్గా బీజేపీకి, కామ్రేడ్స్కి ఎప్పుడూ దూరమే. అయినా ఈ వెటరన్ లీడర్.. బీజేపీ అగ్రనేత, మాజీ ప్రధాని వాజ్పేయితో మంచి సంబంధాలు మెయిన్టైన్ చేసేవారు. గ్రాండ్ ఓల్డ్ పార్టీ కాంగ్రెస్లోని ఒక వర్గం నాయకులతోపాటు టీఎంసీ చీఫ్, పశ్చిమ బెంగాల్ సీఎం మమతా బెనర్జీతోనూ అరమరికలు లేకుండా కలిసిపోయేవారు. 2జీ స్పెక్ట్రం స్కాండల్పై విచారణకు ప్రధాని మోడీ ఏర్పాటు చేసిన జాయింట్ పార్లమెంటరీ కమిటీలో సభ్యుడిగా తన ఒపీనియన్ని కుండబద్దలు కొట్టినట్లు చెప్పి ఆకట్టుకున్నారు.
