బీహార్లో రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ (ఆర్జేడీ) పార్టీ నాయకత్వంలోని మహా కూటమి లోక్సభ ఎన్నికల్లో ఇంత ఘోరంగా ఓడిపోతుందని బహుశా ఎవరూ ఊహించి ఉండరు. రాష్ట్రంలోని మొత్తం 40 సీట్లలో ఒక్క స్థానాన్నే అలయెన్స్‌లోని కాంగ్రెస్ పార్టీ గెలిచింది. మిగతా 39 చోట్ల నెగ్గిన ఎన్డీయే అభ్యర్థులు భారీ మెజారిటీలను సొంతం చేసుకోవటం కొయిలేషన్లోని ఐదు పార్టీల బలాబలాలను చెప్పకనే చెబుతోంది. బీహార్లో లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ పార్టీకి ఈ పరిస్థితి రావటానికి చాలా కారణాలున్నాయి.
జూనియర్ లాలూగా పార్టీ కార్యకర్తలు పిలుచుకునే తేజస్వీ యాదవ్ లీడర్షిప్లో ఆర్జేడీ అయిష్టంగా కూటమి కట్టడం ఓటమికి దారితీసిందనే అభిప్రాయం బలంగా ఉంది. యాదవేతరులను కలుపుకుపోయే ఉద్దేశం ఆర్జేడీకి లేదని, అందుకే ఇతర పార్టీలతో పొత్తు పెట్టుకుందని విశ్లేషకులు చెబుతున్నారు. వేరే పార్టీలతో చేతులు కలపటంతో నాన్–యాదవ్లు ముఖ్యంగా మోస్ట్‌ బ్యాక్‌వర్గ్‌ వర్గాలు ఆర్జేడీకి దూరమయ్యాయి. ఈ పార్టీ మళ్లీ పవర్లోకి రావటం కష్టమనుకునే నిర్ణయం తీసుకున్నాయి.
మరో వైపు.. పేదలు, బడుగు, బలహీన వర్గాలు ఎన్డీయేకి చేరువ కావటంతో ఆ కూటమి బలపడింది. బీహార్, జార్ఖండ్లలోని ఎస్సీ, ఎస్టీ రిజర్వ్డ్ సెగ్మెంట్లలో ఈసారి 5 శాతం వరకు ఎక్కువ పోలింగ్ నమోదు కావటాన్ని బట్టి దీన్ని అర్థం చేసుకోవచ్చు. తమకి ఓటేయాలని బీజేపీ కోరటం వల్లే ఆయా వర్గాలు ఓటింగ్కి భారీగా క్యూ కట్టారని చెప్పొచ్చు. ఆర్జేడీతో కొత్తగా జట్టు కట్టిన రాష్ట్రీయ లోక్ సమతా పార్టీ (ఆర్ఎల్ఎస్పీ), వికాస్శీల్ ఇన్సాన్ పార్టీ (వీఐపీ), హిందుస్థానీ ఆవామ్‌ మోర్చా (హెచ్ఏఎం) పార్టీలకు కింది స్థాయిలో కేడర్ లేదు. ఫలితంగా ఇతర పార్టీల ఓట్లను చీల్చలేకపోయాయి. పైగా ఆ మూడు పార్టీలు నిన్న మొన్నటి వరకూ బీజేపీతోనే ఉండి, ఎన్నికలకు ముందే ఆర్జేడీ వైపు వచ్చాయి. ఇంత సడన్గా ప్లేటు ఫిరాయించటాన్ని ఆయా పార్టీల కార్యకర్తలు, సపోర్టర్లు, న్యూట్రల్‌ ఓటర్లు జీర్ణించుకోలేకపోయారు.
ఇదే అదునుగా బీహార్ సీఎం నితీశ్ కుమార్ యాదవేతరుల్లోని ఆర్జేడీ వర్కర్లను తన వైపు తిప్పుకోగలిగారు. ప్రిన్సిపల్ సెక్రెటరీగా చేసి పాలిటిక్స్లోకి వచ్చిన ఆర్సీపీ సింగ్ కూడా ఈ విషయంలో ఆయనకు సహకరించారు. కోపరేటివ్, బ్లాక్, డిస్ట్రిక్ట్ లెవల్ ఆర్జేడీ నాయకులను ముఖ్యంగా కుశ్వాహాలను జేడీ(యూ)లోకి జంప్ చేసేలా ఒప్పించారు. ఆర్ఎల్ఎస్పీ లీడర్, కేంద్ర మాజీ సహాయ మంత్రి ఉపేంద్ర కుశ్వాహ ఎన్డీయేకి గుడ్ బై చెబుతున్నట్లు క్లారిటీ ఇవ్వటంతో ఆయన వర్గీయులందరినీ తన పార్టీలోకి తెచ్చే ప్రయత్నాలను నితీశ్ ముమ్మరం చేశారు. మల్లా–ముస్లిం తగాదాల నేపథ్యంలో.. ముఖేశ్ సాహ్ని పార్టీ ‘వికాస్శీల్ ఇన్సాన్’ని కూటమిలోకి చేర్చుకోవటం ఆర్జేడీకి మరో మైనస్ పాయింట్ అయింది.
ఫ్యామిలీ గొడవలు
పెద్ద కులాలకు పది శాతం కోటాను వ్యతిరేకించటంకూడా ఆర్జేడీకి ఈ ఎన్నికల్లో నష్టం తెచ్చింది. తేజస్వీకి రాష్ట్రవ్యాప్తంగా కేడర్తో ప్రత్యక్ష సంబంధాలు ఏర్పడలేదు. దీనికితోడు లాలూ ఫ్యామిలీ గొడవలు తరచూ బయటకు పొక్కటంతో ఆర్జేడీని జనంలో పలుచన చేసింది. ఆ కుటుంబం నుంచి మీసా భారతి, తేజస్వీ యాదవ్, తేజ్ ప్రతాప్ తెర మీదికి రావటం వల్ల లాలూ వారసత్వం కోసం ముగ్గురు పాకులాడుతున్నారన్న చెడ్డ పేరు వచ్చిందని విశ్లేషకులు అంటున్నారు.
ముస్లింలకు ఏదీ భరోసా
బీహార్లో మల్లా–ముస్లింల మధ్య చాలా మత ఘర్షణలు జరిగాయి. ఆర్జేడీని యాదవుల తర్వాత ముస్లింలే ఎక్కువగా అభిమానిస్తారు. నార్త్ బీహార్లో మల్లాలు హిందూత్వ సంస్థ బజరంగ్ దళ్తో సంబంధాలు కలిగి ఉంటారు. కేంద్రంలో మోడీ సర్కారు ఏర్పడ్డాక 2015 జనవరిలో ముజఫర్పూర్లోనూ, అదే ఏడాది నవంబర్లో లాల్గంజ్లోనూ, 2016 ఆగస్టులో సరన్లోనూ మల్లాల వల్లే మత ఘర్షణలు, వయొలెన్స్ చోటుచేసుకున్నట్లు ఆరోపణలున్నాయి. నార్త్ బీహార్ రూరల్ ప్రాంతాల్లోని పెద్ద కులాలతోపాటు ఇతర కమ్యూనిటీల్లో కూడా ఈమధ్య మల్లాల ప్రభావం పెరుగుతోంది.
