ప్రాజెక్టా? ఫారెస్టా?

కొండ నాలుకకు మందేస్తే ఉన్న నాలుక ఊడిందట. కర్ణాటకలో కట్టాలని చూస్తున్న ఓ నీటి ప్రాజెక్టు ఇలాగే తయారైంది. రాజధాని బెంగళూరుకి మంచి నీళ్లు​​ అందించటం కోసం మేకెదాటు డ్యామ్ నిర్మించాలని పదహారేళ్లుగా ప్లాన్ చేస్తున్నారు. ఈ ప్రాజెక్టు ప్రభావం కావేరీ వైల్డ్​ లైఫ్​ శాంక్చువరీపై తీవ్రంగా పడుతుందని ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఆందోళన వ్యక్తమవుతోంది.

ఈ ఏడాది సమ్మర్​లో దేశంలోని చాలా నగరాల్లో మంచి నీటికి తీవ్ర ఇబ్బంది ఎదురైంది. ఈ సిటీల లిస్టులో కర్ణాటక రాజధాని బెంగళూరు కూడా ఉంది. అక్కడ ఏటా మంచి నీళ్లకు డిమాండ్​ పెరుగుతోంది. దీంతో ఆ కొరతను తీర్చటానికి ప్రభుత్వం మేకెదాటు ప్రాజెక్టు కట్టాలని 16 ఏళ్లకు పైగా ప్రయత్నిస్తోంది. దీనికోసం దక్షిణ కర్ణాటకలోని రామనగరం జిల్లాలో కావేరీ నదిపై డ్యామ్​ నిర్మాణానికి గల సాధ్యాసాధ్యాలపై స్టడీ చేసింది. బెంగళూరుకి దాదాపు 100 కిలోమీటర్ల దూరంలో కావేరీ నది ఒక వైల్డ్​ లైఫ్​ శాంక్చువరీ గుండా ప్రవహిస్తోంది. దానిని ‘కావేరీ వైల్డ్​ లైఫ్​ శాంక్చువరీ’గా పిలుస్తారు. దట్టమైన, అందమైన ఈ అటవీ విస్తీర్ణం 1,000 చదరపు కిలోమీటర్ల పైమాటే. చాలా అరుదైన మొక్కలు, జంతువులు ఇక్కడ ఉన్నాయి. కొన్ని ప్రాణులు అంతరించిపోవడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాయి.

మునిగిపోవటం ఖాయం

మేకెదాటు డ్యామ్​ని శాంక్చువరీలోని ఆర్కవతి, కావేరీ నదులు కలిసే ప్రాంతం (సంగమం) వద్ద 67 టీఎంసీల కెపాసిటీతో కట్టాలని ప్రభుత్వం అనుకుంటోంది. ఇది కడితే సుమారు 50 చదరపు కిలోమీటర్ల మేర అటవీ ప్రాంతం డ్యామ్​లో మునిగిపోతుంది. అరుదైన ప్రాణులపై ఈ ప్రాజెక్టు ఎఫెక్ట్​ ఉంటుందని పర్యావరణవేత్తలు ఆందోళన చెందుతున్నారు. డ్యామ్​ నిర్మాణ పనుల కోసం భారీ సంఖ్యలో చెట్లు నరికేయాల్సి వస్తుంది. వాటితోపాటు ఆరెంజ్​ కలర్​ పొలుసులు గల మహ్​సీర్​ అనే ఒక జాతి చేపలు, పెద్ద రకం ఉడుతలు శాశ్వతంగా కనుమరుగయ్యే ప్రమాదం పొంచి ఉంది. ‘దేశంలోని విలువైన, పరిమితమైన గ్రీన్​ కవర్​ని ఇకనైనా కంటికి రెప్పలా కాపాడుకుందాం’ అంటూ కొన్నేళ్లుగా పోరాడుతున్న యాక్టివిస్టుల కష్టం కూడా బూడిదలో పోసిన పన్నీరవుతుంది.

ఒక్క వేటుతో నూరేళ్లు నిండుతాయి

మేకెదాటు ప్రాజెక్టులో ముంపుకు గురయ్యే అటవీ ప్రాంతం సంగతి అలా ఉంచితే… అసలు డ్యామ్​ కడుతున్న సమయంలోనే చాలా ఫారెస్ట్​ ఏరియా నేలమట్టమవుతుంది. అడవిలో నేచురల్​గా పుట్టి పెరిగే అర్జున, చింత చెట్లను, ఆర్కవతి, కావేరీ తీరాల్లోని మలబార్​ పండ్ల మొక్కలను నరికేస్తారు. ఇందులోని కొన్నింటి వయసు వందేళ్లకుపైగా ఉంటుంది. బుల్డోజర్లు, ప్రొక్లెయినర్లు, మెషీన్​  గొడ్డళ్లతో వాటి జీవితానికి ఒక్క పూటకే ఈనూరేళ్లు నిండుతాయి.

పచ్చదనంపై పెరుగుతున్న మక్కువ

‘కాలుష్యం పెరిగిపోతున్న నేపథ్యంలో అడవులు, గుట్టలు, కొండలు, కోనలు, లోయలను కాపాడుకోవటం చాలా అవసరం’ అనే అంశంపై దేశ ప్రజల్లో మునుపటికన్నా  అవగాహన పెరుగుతోంది. డ్రింకింగ్​ వాటర్, ఇరిగేషన్​​ డ్యామ్​లు, పవర్​ జనరేషన్ ప్రాజెక్టులు, గనుల తవ్వకాలతో ప్రభుత్వాలు పచ్చదనానికి పాతర వేయడం మంచిది కాదని పర్యావరణ కార్యకర్తలు అంటున్నారు. ఈ పోరాటంలో సిటిజన్లు, యాక్టివిస్టులు పట్టుదలతో, ఉత్సాహంతో పాల్గొంటున్నారు.

ధర్నాలతో దిగొచ్చిన ఛత్తీస్​గఢ్

ఛత్తీస్​గఢ్​లోని హస్డియో అరంద్ ఫారెస్ట్​ ఏరియాలో బొగ్గు తవ్వకాలకు ప్లాన్​ వేశారు. అక్కడ ఏనుగుల పరిరక్షణ కేంద్రం​ ఉంది. ఏనుగుల మనుగడపై ప్రభావం పడుతుందని స్థానికుల నుంచి వ్యతిరేకత వచ్చింది. దీంతో భూపేశ్​ బాఘెల్​ నాయకత్వంలోని ప్రభుత్వం బొగ్గు ప్రాజెక్ట్​కి ఫుల్​స్టాప్​ పెట్టింది.

ఇతర రాష్ట్రాలను ఫాలో కాని కర్ణాటక

పచ్చని చెట్లను నరికేస్తామంటే పబ్లిక్​ ఊరుకోవట్లేదు. దీనికి ఛత్తీస్​గఢ్​లో ఈమధ్య ఎదురైన అనుభవమే రుజువు​. అయితే కర్ణాటక వీటిని లెక్కలోకి తీసుకోవట్లేదు. పైగా రివర్స్​లో వస్తోంది. ‘సహజ, వారసత్వ సంపదలను కాపాడడం ఎంత ముఖ్యమో, ప్రజల దప్పిక తీర్చడమూ అంతే ముఖ్యం’ అని లాజిక్​ ఉపయోగిస్తోంది. ఈ విషయాన్ని ప్రజల్లోకి తీసుకెళ్లటానికి సివిల్​ సొసైటీల సాయం తీసుకుంటోంది.

తమిళనాడు అభ్యంతరం

మేకెదాటు ప్రాజెక్ట్ సాధ్యాసాధ్యాలపై కర్ణాటక చేస్తున్న స్టడీ నిలిపివేయాలని తమిళనాడు సీఎం పళనిస్వామి కేంద్రానికి కిందటేడాది లెటర్​ రాశారు. కావేరి నదీ జలాల పంపకంపై సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన తీర్పుకి కర్ణాటక తీరు వ్యతిరేకంగా ఉందని అభ్యంతరం తెలిపారు. కర్ణాటకలో రాజకీయ పరిస్థితులు మారిన నేపథ్యంలో రాష్ట్రంలో, కేంద్రంలో అధికారంలో ఉన్నది ఒకే పార్టీ (బీజేపీ) కాబట్టి మోడీ సర్కార్​ నుంచి ఎలాంటి రియాక్షన్​ వస్తుందోననే ఆసక్తి నెలకొంది.

‘కావేరీ కాలింగ్​’కి సూపర్​ రెస్పాన్స్​

నదుల రక్షణ కోసం ఆధ్యాత్మిక గురు జగ్గీ వాసుదేవ్‌‌ మొదలెట్టిన ఉద్యమానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా మంచి స్పందన వస్తోంది. ‘కావేరీ కాలింగ్’ పేరుతో ఈశా ఫౌండేషన్​ నడిపిస్తున్న ఈ పోరాటానికి లేటెస్ట్​గా ‘టైటానిక్‌‌’ హీరో లియోనార్డో డికాప్రియో, బాలీవుడ్​ నటి కంగనా రనౌత్​ తదితర సెలబ్రిటీలు సపోర్ట్​ చేశారు. ఈ మూమెంట్​కి కంగన 42 లక్షల రూపాయలు విరాళంకూడా ఇచ్చారు. ఈశా ఫౌండేషన్ లక్షల మంది రైతులను కూడగడుతూ కావేరీ నదీ తీరంలో 242 కోట్ల మొక్కలు నాటే కార్యక్రమం చేపట్టింది.