గోదావరి నదిని వయస్సుపరంగా వృద్ధగంగా అని, పొడవు పరంగా దక్షిణ గంగ అని, పాపికొండల మధ్య ప్రవహించే క్రమంలో ఏర్పడే సుందర మనోహర దృశ్యాల పరంగా ఇండియన్ రైన్ అని పిలుస్తారు.
గోదావరి దేశంలో రెండో పెద్ద నది. ద్వీపకల్ప భారతదేశంలో పెద్ద నది. పశ్చిమ కనుమల్లో మహారాష్ట్రలోని నాసిక్ జిల్లాలో సముద్రమట్టానికి 1067 మీటర్ల ఎత్తులో నాసిక్ త్రయంబకేశ్వర్ వద్ద జన్మించి, ఆగ్నేయ దిశగా మహారాష్ట్ర, తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాల ద్వారా 1465 కి.మీ. పొడవున ప్రవహిస్తూ రాజమండ్రికి దిగువన బంగాళాఖాతంలో సంగమిస్తుంది. గోదావరి నది మొత్తం పరీవాహక ప్రాంతం 3,12,812 చ.కి.మీ. ఇది భారతదేశ భూభాగంలో 1/10వ భాగాన్ని కలిగి ఉంది.
ఉపనదులు: గోదావరి నదికి ఎడమ ఒడ్డున కలిసే ఉపనదుల్లో పూర్ణ, ప్రాణహిత, ఇంద్రావతి, శబరి ప్రధానమైనవి. ఇవి గోదావరి బేసిన్లో 59.7శాతం పరీవాహక ప్రాంతాన్ని ఆక్రమిస్తాయి. కుడి ఒడ్డున కలిసే నదుల్లో ప్రవర, మంజీర, మానేరు నదులు ప్రధానమైనవి. ఇవి గోదావరి బేసిన్లో 16.1శాతం ఆక్రమిస్తాయి. గోదావరి బేసిన్లో ప్రాణహిత నది అతిపెద్ద పరీవాహక ప్రాంతాన్ని 34శాతం కలిగి ఉంది. గోదావరి ఉపనదుల్లో పొడవైనది మంజీర.
పరివాహక ప్రాంతం
గోదావరి ఎగువ, మధ్య, దిగువ పరీవాహక ప్రాంతం – 24.2శాతం, ప్రాణహిత – 34.87శాతం, ఇంద్రావతి– 12.98శాతం, మంజీర– 9.86శాతం, శబరి– 6.53శాతం, పూర్ణ– 4.98శాతం, మానేరు– 4.18శాతం, ప్రవర– 2.08శాతం
