వక్ఫ్ సవరణ బిల్లు, 2024ను కేంద్ర పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి కిరణ్ రిజిజు బుధవారం ( ఏప్రిల్ 2) లోక్ సభలో ప్రవేశపెట్టారు. ఈ వివాదాస్పద బిల్లు వక్ఫ్ చట్టానికి 40 సవరణలను ప్రతిపాదిస్తూ ఆగస్టు 2024లో లోక్‌సభలో ప్రవేశపెట్టారు. ముఖ్యమైన మార్పులలో ముస్లిం మహిళలు ,ముస్లిమేతరులను వక్ఫ్ బోర్డులలో చేర్చడానికి సంబంధించిన నిబంధనలు, భారతదేశ వక్ఫ్ బోర్డుల నియంత్రణ ,పాలనలో భారీ సంస్కరణలు ఉన్నాయి.ఈ బిల్లును ఎనిమిది గంటల చర్చించాలని నిర్ణయించారు అయితే గడువు పొడిగించే అవకాశం ఉంది. బిల్లును ఆమోదింపజేయాలని కేంద్రంలోని బీజేపీ ప్రభుత్వం.. బిల్లును పూర్తిస్థాయిలో వ్యతిరేకించాలని ప్రతిపక్షాలు గట్టి పట్టుదలతో ఉన్నాయి.
వక్ఫ్ బిల్లు కొత్త ముసాయిదా JPC చేసిన మొత్తం 25 సిఫార్సులను వక్ఫ్ (సవరణ) బిల్లు, 2025గా పిలుస్తారు.2024లో ప్రవేశపెట్టిన బిల్లుతో పోలిస్తే కొత్త బిల్లులో 5 కీలక మార్పులు ఇక్కడ ఉన్నాయి.
వినియోగదారు ద్వారా వక్ఫ్ప్రస్తుత వక్ఫ్ చట్టం 1995 వినియోగదారుని ద్వారా వక్ఫ్" అనే భావనను గుర్తిస్తుంది. అంటే, వక్ఫ్ ఆస్తులుగా ఉపయోగించబడుతున్న ఆస్తులు వినియోగదారుడు లేకపోయినా వక్ఫ్‌గానే ఉంటాయి.
అధికారిక పత్రాలు లేకుండా కూడా మతపరమైన లేదా దాతృత్వ ప్రయోజనాల కోసం దీర్ఘకాలిక ఉపయోగం ఆధారంగా వక్ఫ్‌గా పరిగణించబడే ఆస్తులను ఈ నిబంధన సూచిస్తుంది. అనేక మసీదులు ,స్మశానవాటికలు ఈ వర్గంలోకి వస్తాయి.
కలెక్టర్ పాత్ర
2024 బిల్లు వెర్షన్ ప్రకారం.. వక్ఫ్ ఆస్తుల సర్వేకు కలెక్టర్ (జిల్లా మేజిస్ట్రేట్)జోక్యం ప్రతిపాదించింది. అయితే JPC సిఫార్సుల తర్వాత కలెక్టర్ హోదా కంటే పైబడిన ప్రభుత్వ అధికారి వక్ఫ్‌గా క్లెయిమ్ చేయబడిన ప్రభుత్వ ఆస్తులను దర్యాప్తు చేస్తారని, అనవసరమైన వాదనలను నివారిస్తుందని సవరించిన బిల్లు ప్రతిపాదిస్తుంది.
ముస్లిం మతాన్ని ఆచరించడం
బిల్లు మునుపటి వెర్షన్‌లో కనీసం ఐదేళ్లు ముస్లింగా ఉన్న ఏ ముస్లిం అయినా వక్ఫ్‌కు ఆస్తిని విరాళంగా ఇవ్వవచ్చు. ఇప్పుడు సవరించిన సంస్కరణలో, ఏ వ్యక్తి అయినా కనీసం ఐదేళ్లు ఇస్లాంను ఆచరించారు.. స్థిర చర ఆస్తిని కలిగి ఉన్నానని, అటువంటి ఆస్తిపై యాజమాన్యం కలిగి ఉన్నాడని,అటువంటి ఆస్తిని విరాళం ఇవ్వడంలో ఎటువంటి కుట్ర లేదని చూపించి విరాళం ఇవ్వాలి.
విచారణకు దరఖాస్తు
మునుపటి సంస్కరణలో వక్ఫ్ (సవరణ) చట్టం 2025 ప్రారంభమైనప్పటి నుండి ఆరు నెలల వ్యవధి ముగిసిన తర్వాత ఏదైనా వక్ఫ్ తరపున ఏదైనా హక్కును అమలు చేయడానికి ఎటువంటి దావా, అప్పీల్ లేదా ఇతర చట్టపరమైన చర్యలను ఏ కోర్టు కూడా ప్రారంభించకూడదు, విచారించకూడదు.
వక్ఫ్-అలాల్-ఔలాద్ సృష్టి
బిల్లు మునుపటి సంస్కరణలో వక్ఫ్-అలాల్-అవులాద్ సృష్టి వకీఫ్ మహిళలు సహా వారసుల వారసత్వ హక్కులను తిరస్కరించకూడదు. వక్ఫ్-అలాల్-అవులాద్ అనేది ఇస్లామిక్ దానం ఒక నిర్దిష్ట రూపం.ఇక్కడ ఆస్తి నుండి వచ్చే ఆదాయం దాతల వారసులకు ఇవ్వడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. వక్ఫ్ అంటే లబ్ధిదారుడి కోసం వక్ఫ్‌ను సృష్టించే వ్యక్తి అని అర్థం. కొత్త వెర్షన్‌లో వక్ఫ్-అలాల్-అవులాద్‌ను సృష్టించడం వలన మహిళా వారసులు సహా వారసుల వారసత్వ హక్కులు, వకీఫ్ లేదా చట్టబద్ధమైన వాదనలు ఉన్న వ్యక్తుల ఇతర హక్కులను తిరస్కరించకూడదు.
ఈ చట్టం ప్రారంభానికి ముందు లేదా తరువాత వక్ఫ్ ఆస్తిగా గుర్తించబడిన లేదా ప్రకటించబడిన ఏదైనా ప్రభుత్వ ఆస్తిని వక్ఫ్ ఆస్తిగా పరిగణించరాదు
ఈ చట్టం ప్రారంభానికి ముందు లేదా తరువాత వక్ఫ్ ఆస్తిగా గుర్తించబడిన లేదా ప్రకటించిన ఏదైనా ప్రభుత్వ ఆస్తిని వక్ఫ్ ఆస్తిగా పరిగణించరాదు.
అటువంటి ఆస్తి ఏదైనా ప్రభుత్వ ఆస్తి కాదా అనే ప్రశ్న తలెత్తితే..దానిని కలెక్టర్ అధికార పరిధికి వెళ్తుంది. కలెక్టర్ విచారణ చేసి అటువంటి ఆస్తి ప్రభుత్వ ఆస్తి కాదా అని నిర్ణయించి రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి తన నివేదికను సమర్పిస్తారు. కలెక్టర్ తన నివేదికను సమర్పించే వరకు అటువంటి ఆస్తిని వక్ఫ్ ఆస్తిగా పరిగణించరాదు.
కలెక్టర్ ఆస్తిని ప్రభుత్వ ఆస్తిగా నిర్ధారించినట్లయితే అతను రెవెన్యూ రికార్డులలో అవసరమైన దిద్దుబాట్లు చేసి ఈ విషయంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి నివేదికను సమర్పిస్తారు.
రాష్ట్ర ప్రభుత్వం, కలెక్టర్ నివేదిక అందిన తర్వాత రికార్డులలో తగిన దిద్దుబాట్లు చేయమని బోర్డును నిర్దేశిస్తుంది
ఈ బిల్లు చట్టం అయితే..
- ఈ చట్టం ప్రారంభానికి ముందు లేదా తరువాత వక్ఫ్ ఆస్తిగా గుర్తించబడిన లేదా ప్రకటించబడిన ఏదైనా ప్రభుత్వ ఆస్తిని వక్ఫ్ ఆస్తిగా పరిగణించరాదు
- ఈ చట్టం ప్రారంభానికి ముందు లేదా తరువాత వక్ఫ్ ఆస్తిగా గుర్తించబడిన లేదా ప్రకటించిన ఏదైనా ప్రభుత్వ ఆస్తిని వక్ఫ్ ఆస్తిగా పరిగణించరాదు.
- అటువంటి ఆస్తి ఏదైనా ప్రభుత్వ ఆస్తి కాదా అనే ప్రశ్న తలెత్తితే..దానిని కలెక్టర్ అధికార పరిధికి వెళ్తుంది. కలెక్టర్ విచారణ చేసి అటువంటి ఆస్తి ప్రభుత్వ ఆస్తి కాదా అని నిర్ణయించి రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి తన నివేదికను సమర్పిస్తారు. కలెక్టర్ తన నివేదికను సమర్పించే వరకు అటువంటి ఆస్తిని వక్ఫ్ ఆస్తిగా పరిగణించరాదు.
- కలెక్టర్ ఆస్తిని ప్రభుత్వ ఆస్తిగా నిర్ధారించినట్లయితే అతను రెవెన్యూ రికార్డులలో అవసరమైన దిద్దుబాట్లు చేసి ఈ విషయంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి నివేదికను సమర్పిస్తారు.
- రాష్ట్ర ప్రభుత్వం, కలెక్టర్ నివేదిక అందిన తర్వాత రికార్డులలో తగిన దిద్దుబాట్లు చేయమని బోర్డును నిర్దేశిస్తుంది
