ఇటుకలతో కట్టిన కట్టడాల్లో ప్రపంచంలోనే అత్యంత ఎత్తైనది కుతుబ్ మినార్. హైట్ 73 మీటర్లు(239.5 ఫీట్లు). అదే అంత గొప్ప నిర్మాణంగా పేరు తెచ్చుకుంటే దానికి రెట్టింపు ఎత్తులోని పిల్లర్లపై కట్టే బ్రిడ్జిని ఒక్కసారి ఊహించుకోండి.. ఇంకెంత గ్రేట్ అంటారో. అది కూడా మరెక్కడో లేదు. మన దేశంలోనే ఉంది. ఈశాన్య రాష్ట్రం మణిపూర్లో ఈ నిర్మాణం పూర్తికావొస్తోంది. వరల్డ్ టాలెస్ట్ గర్డర్ రైల్వే బ్రిడ్జిగా త్వరలో సరికొత్త చరిత్ర సృష్టించనుంది. ఈ రికార్డు ఇప్పటిదాకా యూరప్లోని మాంటెనీగ్రోలో మాలా–రిజెకా వయడక్ట్ పేరిట ఉంది.
మణిపూర్లోని నానీ జిల్లాలో ఇజాయి నదిపైన లోయ ప్రాంతంలో ఓ గొప్ప రైల్వే బ్రిడ్జ్ కడుతున్నారు. ఒక్కో పిల్లర్ హైట్ 141 మీటర్లు(462.5 ఫీట్లు). మాలా–రిజెకా వయడక్ట్ ఎత్తు 139 మీటర్లు. దీనికన్నా రెండు మీటర్ల హైట్లోనే మన రైల్వే బ్రిడ్జి ఉండనుంది. దీన్ని జిరిబామ్–తుపుల్–ఇంఫాల్ రైల్వే లైన్లో భాగంగా నిర్మిస్తున్నారు. ఈ రైల్వే లైన్ ఈశాన్యంలోని సెవెన్ సిస్టర్ స్టేట్స్ని(మణిపూర్, మేఘాలయ, మిజోరాం, నాగాలాండ్, త్రిపుర, అస్సాం, అరుణాచల్ప్రదేశ్లను) కలపటమే కాకుండా ఆ ప్రాంతాన్ని ఆసియా దేశాలతోనూ కనెక్ట్ చేస్తుంది.
రాష్ట్ర రాజధానికి రైలు భాగ్యం
మోడీ సర్కారు యాక్ట్ ఈస్ట్ పాలసీలో భాగంగా మణిపూర్లో తొలిసారిగా బ్రాడ్ గేజ్ రైల్వే లైన్ని నిర్మిస్తోంది. 111 కిలోమీటర్ల పొడవున కడుతున్న ఈ మార్గంలో 45 టన్నెల్స్ తవ్వకం, బ్రిడ్జిల నిర్మాణం ఏడేళ్ల కిందట మొదలైంది. తొలి దశ పనులు తమెగ్లాంగ్ జిల్లా జిరిబామ్ ప్రాంతం నుంచి తూర్పున నానీ జిల్లాలోని తుపుల్ ఏరియా దాక, రెండో దశ పనులు తుపుల్ నుంచి ఇంఫాల్ వరకు నడుస్తున్నాయి. మణిపూర్ రాష్ట్ర రాజధాని ఇంఫాల్కి ఇప్పటివరకూ రైల్వే కనెక్టివిటీయే లేదు. ఈ లైన్తో ఆ లోటు తీరిపోతుంది.
బ్రిడ్జ్ నంబర్ 164.. సవాళ్లు లక్షా 94
ఈ రైల్వే లైన్లో కడుతున్న పలు బ్రిడ్జిల్లో ఇది కీలకమైన బ్రిడ్జి. దీనికి 164వ నంబర్ కేటాయించారు. రైలు పాతిక టన్నుల వరకు యాక్సిల్–లోడ్ ఫ్రీట్, గంటకు 120 కిలోమీటర్ల మ్యాగ్జిమం స్పీడ్తో దూసుకుపోయేలా బ్రిడ్జ్ను డిజైన్ చేశారు. బ్రిడ్జి కడుతున్న ప్రాంతం సీస్మిక్ జోన్–5 పరిధిలోకి వస్తుంది. అంటే ఇక్కడ భూకంపాలు వచ్చే అవకాశాలు బాగా ఎక్కువ. అందువల్ల ప్రత్యేక చర్యలు చేపట్టారు. సైట్ స్పెసిఫిక్ డిజైన్ స్పెక్ట్రమ్ని డెవలప్ చేశారు. భూకంపాలు, భారీ వర్షాలకు కొండచరియలు విరిగిపడకుండా మోడ్రన్ టెక్నాలజీతో చెక్ పెట్టారు.
బ్రిడ్జి ఎక్కువ కాలం మన్నేలా ముందుజాగ్రత్తలు తీసుకున్నారు. ఇన్ని టెక్నిక్లతో రైల్వే బ్రిడ్జిని నిర్మిస్తుండటం ఈశాన్య ప్రాంతంలో ఇదే తొలిసారి. గంటకు 241 కిలోమీటర్ల వేగంతో గాలి వీచినా బ్రిడ్జి చెక్కుచెదరకుండా, సేఫ్టీగా ఉండాలంటే అన్ని విషయాలను అనలైజ్ చేసి నిర్మించాలి. దీనికోసం స్పెషల్ స్టడీలు చేయించారు. ఈశాన్య ప్రాంతంలో ఏడాదిలో దాదాపు 6 నెలలు వానలు పడతాయి. చల్లని వాతావరణం నెలకొంటుంది. వీటన్నింటినీ దృష్టిలో పెట్టుకొనే పనులు చేస్తున్నారు. అవి చాలా వరకు పూర్తికావొచ్చాయి.
ఒక్క బిట్కే రూ.400 కోట్లు
111 కిలోమీటర్ల పొడవున రైల్వే లైన్ నిర్మాణానికి మొత్తం బడ్జెట్ సుమారు రూ.13,800 కోట్లు అవుతుందని అంచనా. ఇందులో రూ.400 కోట్లను బ్రిడ్జి నంబర్–164కే (సేఫ్టీ వర్క్ ఖర్చునీ కలుపుకొని) కేటాయించారు. మిలిటెంట్ల ఎటాక్లు జరిగే ప్రమాదం ఉండటంతో వాటిని అడ్డుకునే ఏర్పాట్లు కూడా చేశారు. 365 రోజులూ, రోజుకి 24 గంటలూ సెక్యూరిటీ కవర్ కల్పించనున్నారు. సీసీటీవీలు, రిమోట్ మానిటరింగ్ ఇన్స్ట్రుమెంట్లు, సెన్సర్లతో కట్టుదిట్టమైన భద్రత ఉంటుంది. అయితే.. చీనాబ్ బ్రిడ్జి మాదిరిగా ఇది బ్లాస్ట్–ప్రూఫ్ మాత్రం కాదు.
మూడు ఐఐటీలు చెయ్యేశాయి
బ్రిడ్జి నిర్మాణంలో వాడే ప్రతి వస్తువునీ టెస్ట్ చేసి, పాస్ లేబుల్ వేసి, గో–అహెడ్ అనటానికి డెడికేటెడ్ ల్యాబొరేటరీని, పరికరాలను, మ్యాన్ పవర్ను అందుబాటులో ఉంచారు. క్వాలిటీ కంట్రోల్ సిస్టమ్ని ఒకటికి రెండు సార్లు చెక్ చేసి, గ్రీన్ సిగ్నల్ ఇవ్వటానికి నార్త్ ఫ్రంటియర్ రైల్వే (ఎన్ఎఫ్ఆర్) బయటి సంస్థల సాయం కూడా తీసుకుంది. ఇందులో మూడు(కాన్పూర్, రూర్కీ, గువాహటి) ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీలు, సిల్చార్లోని ఎన్ఐటీ టెక్నికల్ సపోర్ట్ అందిస్తున్నాయి. డిజైన్ల ప్రూఫ్–చెకింగ్లో తలో చెయ్యేస్తున్నాయి.
మూడు జిల్లాల వాసులకు మురికి నీరే గతి
ఎజేయి నది మణిపూర్లో ముఖ్యంగా మూడు జిల్లాల్లో ప్రవహిస్తోంది. సేనాపతి, తమెగ్లాంగ్, నానీ అనే ఈ మూడు జిల్లాల్లో నాగా జాతి ప్రజలే ఎక్కువ. ఈ మార్గంలోని వివిధ గ్రామాల్లో నివసిస్తున్న లక్షా 40 వేల మందికి ఈ నదీ జలాలే ఆధారం. కానీ.. రైల్వే లైన్ నిర్మాణం వల్ల నీరు పొల్యూట్ అవుతోంది. అది తాగి జనం రోగాల బారిన పడుతున్నారు. పంటలు పండకపోవటంతో బతుకు దెరువు కోల్పోతున్నారు. ప్రాజెక్టుకి ఎన్విరాన్మెంటల్ క్లియరెన్స్ తప్పనిసరని 2006 నోటిఫికేషన్ చెబుతున్నా ఫారెస్ట్ ఆఫీసర్ మాత్రం ఒప్పుకోవటం లేదు.
రైల్వే లైన్ నిర్మాణ పనుల కారణంగా తాగు, సాగు నీరు కలుషితమవుతున్న విషయాన్ని మణిపూర్ స్టేట్ పొల్యూషన్ కంట్రోల్ బోర్డ్(ఎంఎస్పీసీబీ), ఎన్ఎఫ్ఆర్, రైల్వే మినిస్ట్రీల దృష్టికి తెచ్చినా మౌనం పాటిస్తున్నాయి. నేషనల్ గ్రీన్ ట్రిబ్యునల్(ఎన్జీటీ)లోని ఈస్టర్న్ జోన్(కోల్కతా) బెంచ్లో మూడేళ్ల కిందట కేసు ఫైల్ చేశారు. మణిపూర్ సర్కార్ని, సెంట్రల్ ఎన్విరాన్మెంట్, ఫారెస్ట్ అండ్ క్లైమేట్ ఛేంజ్ మినిస్ట్రీని బాధ్యుల్ని చేశారు. ప్రభుత్వ సంస్థలేమో తమపై వస్తున్న ఆరోపణలను తోసిపుచ్చుతున్నాయి.
సొరంగం పొడవే పదిన్నర కిలోమీటర్లు
జిరిబమ్–తుపుల్–ఇంఫాల్ రైల్వే లింక్లో భాగంగా నిర్మించే 45 సొరంగాల్లో ఒకదాని పొడవు ఏకంగా 10.54 కిలో మీటర్లు. ఇది ఇండియన్ రైల్వే నెట్వర్క్లో అత్యంత పొడవైంది. దీనికి పక్కన సర్వీస్ టన్నెల్స్ కూడా ఉంటాయి. మెయింటనెన్స్, ఎమర్జెన్సీ వంటి పరిస్థితులు తలెత్తినప్పుడు ఇబ్బంది రాకుండా ఈ ఏర్పాట్లు చేశారు. సొరంగాల తవ్వకంలో ఎన్ఏటీఎం(న్యూఆస్ట్రేలియన్ టన్నెలింగ్ మెథడ్) వాడుతున్నారు. ఈ రైల్వే బ్రిడ్జి పొడవు 703 మీటర్లు. బ్రిడ్జి పిల్లర్లను హైడ్రాలిక్ ఆగర్స్ సాయంతో నిర్మిస్తున్నారు.
ఇజాయి నదికి ముప్పు
ఏదైనా కొత్త సదుపాయం అందుబాటులోకి వస్తే ప్రజలకు మరింత ప్రయోజనం కలగాలి కానీ ఉన్న వసతికే ఎసరు పెడితే ఎలా? ఈశాన్య రాష్ట్రమైన మణిపూర్లోని జనాలు కూడా ఇదే అడుగుతున్నారు. అయితే.. ఈ ప్రశ్నకు జవాబు చెప్పేవారే కరువయ్యారు. అక్కడ నిర్మిస్తున్న బ్రాడ్ గేజ్ రైల్వే లైను.. ఎజేయి నదికి ముప్పులా మారింది. సమస్యను పర్యావరణ కార్యకర్తలు కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకి చెప్పినా ఫలితం లేకుండా పోతోంది. ఎన్జీటీ, ఎన్ఎఫ్ఆర్, పొల్యూషన్ కంట్రోల్ బోర్డ్ల దృష్టికి తెచ్చినా పట్టించుకున్న నాథుడు లేడు.
టాలెస్ట్ రైల్వే పిల్లర్
ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద రైల్వే నెట్వర్క్ల్లో ఒకటైన ఇండియన్ రైల్వేస్.. బ్రిడ్జిల నిర్మాణంలో తనకుతానే సాటి అని నిరూపించుకుంటోంది. వరల్డ్ లెవెల్లో రికార్డులు సృష్టిస్తోంది. కాశ్మీర్లోని చీనాబ్ నదిపై 359 మీటర్ల ఎత్తులో కడుతున్న బ్రిడ్జి నేలపై నుంచి లెక్కిస్తే హైట్పరంగా ప్రపంచంలోనే ఎత్తైంది. మణిపూర్లోని ఇజాయి నదిపై నిర్మిస్తున్న బ్రిడ్జి గర్డర్ల (పిల్లర్ల) హైట్పరంగా టాలెస్ట్ బ్రిడ్జిలా నిలవనుంది. చీనాబ్ బ్రిడ్జి ఈఫిల్ టవర్ కన్నా 35 మీటర్లు ఎత్తులో ఉండగా మణిపూర్ బ్రిడ్జి కుతుబ్ మీనార్ (73 మీటర్ల) కన్నా డబుల్ ఉంటుంది.
