గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా సైబర్ నేరాలు పెరిగిపోయాయి. ఇది మన దేశానికే పరిమితం కాలేదు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఈ నేరాలు పెరిగిపోయాయి. ఎంతోమంది చదువుకున్న వ్యక్తులు కూడా ఈ సైబర్ నేరగాళ్ల బారిన పడుతున్నారు. ఎలక్ట్రిసిటీ బిల్లు కట్టలేదని, మీరు పంపిన పార్సిల్లో మాదక ద్రవ్యాలు ఉన్నాయని, మీ ఆప్తులు నేరం చేశారని ఇలా ఎన్నో రకాలైన ఫోన్కాల్స్ రోజూ వస్తున్నాయి. మన అకౌంట్లో కొన్ని డబ్బులు వేసి, వాటిని పొరపాటున వేశామని ఆ డబ్బును తిరిగి పంపించమని ఫోన్ కాల్స్ వస్తుంటాయి. వాటిని వెరిఫై చేయగానే వారి అకౌంటులో డబ్బులు మటుమాయం కావడం జరుగుతోంది. రకరకాల మోసాలు. చివరికి ఆప్తులు ఫోను చేసినా వారితో మాట్లాడటానికి జంకే పరిస్థితులు ఏర్పడ్డాయి. వారి నెంబరు ఫీడ్ అయితే తప్ప చాలామంది ఫోన్ ఎత్తి మాట్లాడటం లేదు. ఈ పరిస్థితి ఇలా ఉంటే డిజిటల్ అరెస్టు అనే మోసాలు మొదలయ్యాయి. ఇటీవల కాలంలో ‘డిజిటల్ అరెస్టు’ వంటి నేరాలు పెరిగిపోయాయి. మనదేశంలో వేలాదిమంది అమాయకులు ఈ డిజిటల్ అరెస్టు బారినపడి భారీ మొత్తంలో డబ్బులు పోగొట్టుకుంటున్నారు. ప్రాణాలు కూడా కోల్పోతున్న సంఘటనలు కూడా కనిపిస్తున్నాయి. అన్ని రంగాల్లో ఉన్న వ్యక్తులు ఈ సైబర్ నేరగాళ్లకి టార్గెట్ అవుతున్నారు. రోజురోజుకి డిజిటల్ అరెస్టు కేసుల సంఖ్య పెరిగిపోతున్నాయి.
డిజిటల్ అరెస్టు అనేది సైబర్ నేరగాళ్లు అమాయకులను మోసం చేయడానికి, వాళ్ల దగ్గర నుంచి డబ్బులను మోసపూరితంగా దోపిడీ చేయడానికి ఉపయోగిస్తున్న కొత్త వ్యూహం. ఈ సైబర్ నేరగాళ్లు పోలీసులు వేషంలో, ఎన్ఫోర్స్మెంట్ డైరెక్టరేట్ అధికారుల మాదిరిగా, సీబీఐ అధికారులుగా వేషం వేసుకుని వీడియో కాల్స్ చేస్తున్నారు. ఎదుటి వ్యక్తులుఏదో ఘోరమైన నేరం చేసినట్టుగా వాళ్లను భయపెట్టి, నమ్మించి మోసగించడం లాంటివి చేస్తున్నారు. వారిని డిజిటల్ అరెస్టు చేసినట్టు చెప్పడం, వాళ్లు ఆ గది నుంచి ఇంటి నుంచి బయటకు వెళ్లకుండా బెదిరించడం, ఆ తరువాత డబ్బులని డిమాండ్ చేయడం, ఆ డబ్బులు ఆన్లైన్లో బదిలీ చేయగానే వారిని డిజిటల్ అరెస్టు నుంచి విముక్తి చేయడంలాంటివి చేస్తున్నారు. వాళ్లు డిమాండ్ చేసిన డబ్బు చెల్లించకపోతే వాళ్ల మీద క్రిమినల్ కేసులను పెడతామని బెదిరించడం సర్వసాధారణమై పోయింది. వాళ్లు అధికార దుస్తుల్లో ఉండటం వల్ల అవతల వ్యక్తులు భయపడటం సహజం. వారి బలహీనతలను ఆసరా చేసుకుని సైబర్ నేరగాళ్లు రోజురోజుకి పేట్రేగిపోతున్నారు. వీటిని నివారించడానికి ప్రభుత్వం ఎన్ని చర్యలు తీసుకుంటున్నప్పటికీ ఇవి తగ్గుముఖం పట్టడం లేదు.
ఏఐ సహాయం తీసుకుంటున్న సైబర్ నేరగాళ్లు
స్కామ్ అని బాధితులు గ్రహించేలోపుగానే వాళ్లు డబ్బులను స్కామ్స్టర్లకు బదిలీ చేస్తున్నారు. ఆ తరువాత వాళ్లు పోలీసులని సంప్రదిస్తున్నారు. అప్పటికే ఆ డబ్బులు ఎక్కడికి పోతున్నాయో తెలియని అకౌంట్లలోకి వెళ్లిపోతున్నాయి. ఈ సైబర్ నేరగాళ్లు చాలా దూరప్రాంతాల నుంచి తమ బెదిరింపులను మొదలుపెడుతున్నారు. వారిని పట్టుకోవడం చాలా కష్టంతో కూడుకున్న పనిగా మారిపోయింది. ఈ డిజిటల్ అరెస్టు చేసేక్రమంలో సైబర్ నేరగాళ్లు కృత్రిమ మేధస్సు (ఏఐ) సహాయం కూడా తీసుకుంటున్నారు. తమ ఆప్తుల గొంతుని వినిపించి.. బెదిరించడం కూడా జరుగుతుంది. వాళ్లు డిమాండ్ చేసిన మొత్తం చెల్లించకపోతే వారు ఇంటినుంచి బయటకు వెళ్లలేరని బాధితులను నమ్మిస్తూ మోసం చేస్తున్నారు. అంతేకాదు వారిని స్వీయ నిర్బంధానికి గురిచేస్తున్నారు. డిజిటల్ యుగంలో డిజిటల్ అరెస్టు అనేది కొత్తగా ఆవిర్భవించింది. వ్యక్తుల దుర్బలత్వాన్ని ఆసరా చేసుకుని స్కామర్లు ఈ నేరాలకు పాల్పడుతున్నారు. ఎదుటి వ్యక్తుల బలహీనతలను, వ్యక్తి గత సమాచారాన్ని బహిర్గతం చేస్తామని భయపెట్టి ఈ డిజిటల్ అరెస్టు పేరుతో డబ్బులు లాగుతున్నారు. ఈ ముప్పుని అరికట్టడానికి ప్రజలను చైతన్యవంతం చేయడానికి కేంద్ర ప్రభుత్వం అవసరమైన చర్యలను తీసుకుంటున్నప్పటికీ తగిన ఫలితం కనిపించడం లేదు.
కొత్త చట్టంలో ‘డిజిటల్ అరెస్టు’ అనే పదమే లేదు
కొత్తగా వచ్చిన భారతీయ నాగరిక్ సురక్ష సంహితలో కూడా డిజిటల్ అరెస్టు అన్నది పేర్కొనలేదు. ఆ భావన లేదు. సమన్స్ మాత్రం ఎలక్ట్రానికల్గా అందజేయవచ్చు. కానీ, అరెస్టు చేసే వీలు లేదు. కొత్తం చట్టంలోని సెక్షన్ 35, 36 ప్రకారం అరెస్టు చేసేక్రమంలో అధికారులు పాటించే ప్రక్రియ గురించి ప్రజలకు విరివిగా తెలియజేయాలి. ఈ అవగాహన ప్రజలకు కల్పిస్తే రెండు రకాలుగా ప్రజలకు మేలు జరుగుతుంది. వాళ్లు డిజిటల్ అరెస్టు కాకుండా ఉంటారు. అప్రమత్తంగా వ్యవహరిస్తారు. అంతేకాదు.. పోలీసులు అరెస్టు చేసినప్పుడు అవసరమైన చట్టబద్ధమైన చర్యలు తీసుకున్నారన్న విషయం కూడా ప్రజలకు బోధపడుతుంది.
డబ్బుల బదిలీపై ఆర్బీఐ చర్యలు తీసుకోవాలి
ఈ డిజిటల్ అరెస్టు ట్రాప్కు గురైన వ్యక్తులు తమ ఖాతా నుంచి డబ్బులు బదిలీ చేసే ప్రక్రియ విషయంలో రిజర్వు బ్యాంక్ (ఆర్బీఐ) కొన్ని తీవ్రమైన చర్యలు తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది. ఫిర్యాదు పరిష్కార కమిటీలను ఏర్పాటు చేయాలి. ఎక్కడి నుంచి ఫిర్యాదు వచ్చినా మోసపూరిత చెల్లింపుని నిలుపుదల చేసేవిధంగా యంత్రాంగాన్ని అభివృద్ధి చేయాలి. దాదాపు రోజూ ఏదో ఒక స్కామ్ గురించి మనం వింటూనే ఉన్నాం. అందులో ప్రముఖమైనది డిజిటల్ అరెస్టు. చట్టవిరుద్ధమైన పార్సిల్. ఈ రెండు బెదిరింపుల ద్వారా మన దేశస్థులు ఎక్కువగా నష్టపోతున్నారు. ప్రజలను దోపిడీ చేసేందుకు వీడియో కాల్, మెసేజింగ్ యాప్లు వంటి ఆన్లైన్ సేవలను సైబర్ నేరగాళ్లు అన్వేషిస్తున్నారు. అధునాతన వ్యూహాలను వాళ్లు రచిస్తున్నారు. వర్క్ ఫ్రమ్ హోం జాబ్స్, లింకుల ద్వారా కేవైసీ అప్డేట్ చేయడం ద్వారా చట్టవిరుద్ధమైన పార్సిళ్లు ఇలా ఎన్నో మోసాలు. అన్నింటికన్నా ప్రముఖమైన డిజిటల్ అరెస్టు నుంచి స్కామ్ నుంచి అప్రమత్తంగా ఉండటానికి అవగాహన అవసరం. ఆర్థిక సహాయం లాంటి మాటలకు లొంగకుండా ఉండటం, డిజిటల్ అరెస్టు అనేది లేదన్న విషయం పట్ల అవగాహన అవసరం.
డిజిటల్ అరెస్టు ఏ చట్టంలోనూ లేదు
డిజిటల్ అరెస్టు అనే పదబంధం ఏ చట్టంలో కనిపించదు. అది ఉండే అవకాశం కూడా లేదు. బాధితులు మనీలాండరింగ్, పన్ను ఎగవేత వంటి తీవ్రమైన నేరాలకు పాల్పడినట్టు ఆరోపణలు చేస్తూ చట్టాన్ని అమలుచేసే అధికారులుగా నటించడం, దుస్తులు ధరించడం సర్వసాధారణం అయిపోయింది. వారి దగ్గర నుంచి కాల్స్ రావడం ప్రజలను భయభ్రాంతులకి గురిచేయడం, నకిలీ పత్రాలను పంపించడం, ఆ కేసు పరిష్కారానికి, అరెస్టు నివారించడానికి తక్షణమే డబ్బు చెల్లించాలని డిమాండ్ చేయడంలాంటి చర్యలను ప్రజలు పసిగట్టాలి. డిజిటల్ అరెస్టు లేదని ప్రజలందరికీ తెలియాలి. అలాంటి కాల్స్ వస్తే భయపడకుండా సైబర్ క్రైమ్ సెల్కు నివేదించాలి. చట్టం మనల్ని కాపాడటానికి ఎక్కువ సమయం అవసరం అవుతుంది. కాబట్టి, మనల్ని మనమే కాపాడుకునే ప్రయత్నం చేయాలి.
ప్రపంచం మొత్తం డిజిటల్ కార్యకలాపాలు
మనదేశంలో డిజిటల్ అరెస్టు అనేది లేదు. దానికి చట్టబద్ధత లేదు. అయినా కూడా చదువుకున్న వ్యక్తులు సైతం ఈ డిజిటల్ అరెస్టు బారినపడి తమ డబ్బులను పోగొట్టుకుంటున్నారు. ఈ స్కామర్లు ఎదుటి వ్యక్తులను భయపెట్టి భయాందోళనలను కలిగిస్తారు. ఆ తరువాత డబ్బు దోపిడీ చేస్తారు. ఇప్పడు ప్రపంచం మొత్తం డిజిటల్ కార్యకలాపాలతో మునిగి తేలుతోంది. ఈ డిజిటల్ అరెస్టుని ఎదుర్కొనే మెకానిజమ్ మరింత సమర్థవంతంగా తయారు చేయాల్సిన అవసరం ఉంది. వివిధ స్థాయిల్లో ఈ డిజిటల్ అరెస్టుని ఎదుర్కొనేవిధంగా ప్రభుత్వాలు కృషి చేయాలి. ప్రజలు కూడా అప్రమత్తంగా ఉండాల్సిన అవసరం ఉంది. ప్రింట్, ఎలక్ట్రానిక్, సాంఘిక మాధ్యమాలను ప్రభుత్వాలను ఉపయోగించుకుని ప్రజలను జాగ్రత్తగా ఉండేవిధంగా చూడాలి. డిజిటల్అరెస్టును ఏ చట్టంలోనూ పేర్కొనలేదు. ఎవరైనా ఇలాంటి బెదిరింపు కాల్స్ వస్తే అది ఖచ్చితంగా స్కామ్ అనే విషయాన్ని ప్రజలు గుర్తించాలి.
- డా. మంగారి రాజేందర్
పూర్వ డైరెక్టర్,
తెలంగాణ రాష్ట్ర జ్యుడీషియల్ అకాడమీ
