మన దగ్గర ఇప్పుడు రిక్షాలు బాగా తగ్గిపోయాయేమో గానీ ఉత్తరాదిలో మాత్రం అవి అడుగడుగునా కనిపిస్తాయి. ఐదు కిలోమీటర్ల లోపు జర్నీకి జనం ఎక్కువగా వాటినే ఎక్కుతారు. ‘ఒంట్లోని సత్తువే రిక్షాకి పెట్రోల్’ అనుకుంటూ తొక్కుతూ ముందుకు సాగిపోయే కార్మికులు ఆ రాష్ట్రాల్లో ఎందరో. వారి కాయ కష్టాన్ని, గాల్లోని కాలుష్యాన్ని తగ్గించటానికి బీహార్, యూపీల్లో ఓ ఎన్జీవో ఈ–రిక్షాల వాడకాన్ని ఎంకరేజ్ చేస్తోంది. ‘కరెంట్తో నడిచే ఈ వెహికిల్స్ వల్ల కలిగే లాభాలెన్నో’ అంటూ వివరిస్తోంది.
సిటీల్లో బతకటమంటే కాలుష్యపరంగా జీవిత ఖైదు అనుభవిస్తున్నట్లే లెక్క. ట్రాఫిక్, పొల్యూషన్ పెరగటంతో నగరాలు నరకాలుగా మారుతున్నాయి. ఎయిర్ క్వాలిటీ రోజురోజుకీ దిగజారుతోంది. దీనికి కారణాలనేకం. డీజిల్, పెట్రోల్ వెహికిల్స్ పొగ ప్రజారోగ్యంపై పగ పడుతోంది. ఈ ఎమిషన్స్కి ఎండ్ కార్డ్ వేయటానికి ‘ఎస్ఎంవీ గ్రీన్ సొల్యూషన్స్’ సంస్థ కంకణం కట్టుకుంది. దేశంలో ఎక్కువ జనాభా గల బీహార్, ఉత్తరప్రదేశ్లలో సేవలందిస్తోంది.
నవీన్ కృష్ణ అనే వ్యక్తి 2015లో స్థాపించిన ఈ సోషల్ వెంచర్ ఆ రెండు రాష్ట్రాల్లోని ముఖ్య నగరాల్లో ఈ–రిక్షాల వాడకాన్ని పెంచటానికి కృషి చేస్తోంది. కరెంట్తో నడిచే ఈ వాహనాలను కొనుక్కోవటం, వాడుకోవటం వంటి విషయాల్లో డ్రైవర్లకు సలహాలు, సూచనలు ఇస్తోంది. రిక్షా తొక్కితేనే ఇల్లు గడిచే పేదరికంలో ఉన్నోళ్లు తమకు తాముగా ఎలక్ట్రిక్ వెహికిల్స్కి అప్గ్రేడ్ అవటం చాలా కష్టం. ఈ క్రమంలో ఎదురవుతున్న సమస్యలను ఎస్ఎంబీ ఎన్జీవో గుర్తించి పరిష్కారం చూపుతోంది.
మార్జిన్ మనీయే ఆ సంస్థకు ఇన్కం సోర్స్
‘రెడీ టు డ్రైవ్ ఈ–రిక్షా’లను ప్రొక్యూర్ చేసే ఏజెన్సీలతో ఈ సంస్థ టైఅప్ అయింది. తద్వారా.. ఈ–రిక్షాల్ని తయారుచేసే సంస్థలను, వాటిని కొనుక్కోవటానికి లోన్లు ఇచ్చే ఫైనాన్షియల్ కంపెనీలను, తక్కువ ఆదాయ వర్గాలను, బ్యాటరీ ప్రొవైడర్లను, డాక్యుమెంటేషన్ వర్క్ ఆఫీసర్లను ఒక వేదికపైకి తెస్తోంది. ఈ–రిక్షాలను కొనుక్కోవటానికి చేతిలో డబ్బుల్లేనివారికి ఆర్థిక సంస్థల నుంచి ఈఎంఐ లోన్లు ఇప్పిస్తోంది. కొత్త టెక్నాలజీ వాడకం దిశగా రిక్షాపుల్లర్లలో నమ్మకాన్ని పెంచుతోంది.
వెహికిల్ ఏజెన్సీలు, ఫైనాన్షియల్ కంపెనీలు ఇచ్చే మార్జిన్ మనీతో సంస్థను నడుపుతోంది. ఈ ఇన్నోవేషన్ద్వారా ప్రస్తుతానికి 55 మందికి జాబులు ఇవ్వగలిగింది. భవిష్యత్లో మరిన్ని సిటీలకు తన సేవలను విస్తరించాలనుకుంటోంది. దీంతో మరింత మందికి ఉద్యోగాలొస్తాయి. వారణాసితోపాటు ఇతర సిటీల్లో 2030 నాటికి అన్నీ కరెంట్తో నడిచే ఆటో రిక్షాలే ఉండాలని ఆయా రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు భావిస్తున్నాయి. ఆ లక్ష్యాన్ని చేరుకోవటానికి ఈ స్వచ్ఛంద సంస్థ ‘తాను సైతం’ అంటోంది.
పొల్యూషన్లో ప్రపంచ స్థాయికి మన సిటీలు
‘పర్టిక్యులేట్ మ్యాటర్’(పీఎం)–2.5ని యూనిట్గా తీసుకొని పరిశీలిస్తే ప్రపంచంలోని ఆరు సిటీల్లో పొల్యూషన్ విపరీతంగా ఉన్నట్లు రీసెంట్ సర్వేలో తేలింది. ఈ ఆరు సిటీల్లో బీహార్వే మూడు ఉన్నాయి. యూపీలోని వారణాసి ఈ లిస్టులో 14వ ర్యాంక్ పొందింది. దేశంలోని మొత్తం ఎమిషన్స్లో 7.5 శాతం వరకు ట్రాన్స్పోర్ట్, ఆటోమోటివ్ సెక్టార్ నుంచే వస్తున్నట్లు బెంగళూరులోని ‘ఎనర్జీ అండ్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్’కి చెందిన సుగంధా పాల్ అనే రీసెర్చ్ అసోసియేట్, అర్బన్ ట్రాన్స్పోర్ట్ ప్లానర్ చెప్పారు.
2017–18లో 68 లక్షలు ఉన్న త్రీ–వీలర్ల సంఖ్య 2030 నాటికి దాదాపు రెండు కోట్లకు, 2050 నాటికి ఆరున్నర కోట్లుకు పైగా చేరుతుందనేది ‘ఎనర్జీ అండ్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్’ అంచనా. ఈ నేపథ్యంలో రానున్న కాలం ఈ–రిక్షాలదేనని పాల్ తెలిపారు. ఇప్పుడున్న త్రీ–వీలర్లలో 30 శాతాన్ని 2030 నాటికి కరెంట్ వెహికిల్స్తో రీప్లేస్ చేస్తే గాల్లోకి విడుదలయ్యే కార్బన్డైఆక్సైడ్ను 7 శాతం తగ్గించొచ్చని, 2050 నాటికి సెంట్ పర్సెంట్ విద్యుత్ వాహనాలే ఉంటే ఎమిషన్స్ 18 శాతం పడిపోతాయని వివరించారు.
బతుకుదెరువు, వాతావరణం మధ్య బ్యాలెన్స్
ప్రస్తుతం మన దేశంలో 23.8 లక్షల ఎలక్ట్రిక్ త్రీ–వీలర్లు స్టాక్ ఉన్నాయి. ఎస్ఎంవీ గ్రీన్ సొల్యూషన్స్ సంస్థ ఇప్పటిదాక 1038 ఈ–రిక్షాలను పేద డ్రైవర్లకు ఇప్పించగలిగింది. అందులో 550 రిక్షాలు వారణాసిలో తిరుగుతున్నాయి. దీంతో ఈ నాలుగేళ్లలో 2,076 టన్నుల కార్బన్డైఆక్సైడ్ ఎమిషన్స్ని తగ్గించగలింది. ఒక వైపు ఎయిర్ పొల్యూషన్ని కంట్రోల్ చేస్తూ, మరో వైపు పేదలు పైకొచ్చేలా సాయమందిస్తూ ఈ సంస్థ సమాజ సేవకు అంకితమవుతోంది. ఈ సర్వీసులకు రీసెంట్గా అంతర్జాతీయ గుర్తింపు లభించింది. ‘ఇంటర్నేషనల్ సస్టెయినబుల్ మొబిలిటీ’ కేటగిరీలో 2019 సంవత్సరానికి అష్డెన్ అవార్డ్ పొందింది. దీనిపై ఎన్జీవో ఫౌండర్ నవీన్ కృష్ణ సంతోషం వ్యక్తం చేశారు. ‘డ్రైవర్లు ఈ–రిక్షాలు కొనటానికి పొల్యూషన్తోపాటు మరో కారణమూ ఉంది. వారణాసిలో కొత్తగా కొనే పెట్రోల్, డీజిల్ ఆటో రిక్షాలకు ప్రభుత్వం పర్మిట్లు ఇవ్వట్లేదు. రెన్యువల్ చేయట్లేదు. ఈ–రిక్షాలతోనూ నెలకు రూ.12 వేలు ఆదాయం వస్తోంది. పైగా వాటిని మెయింటనెన్స్ చేయటం చాలా తేలిక’ అని ఆయన వివరించారు.
3 గంటల ఛార్జింగ్తో 100 కిలోమీటర్లు
లెడ్ యాసిడ్ బ్యాటరీలకు ఫుల్ ఛార్జింగ్ ఎక్కించాలంటే 8–10 గంటలు పడుతుంది. లిథియం–అయాన్ బ్యాటరీలకు 3 గంటలు చాలు. 100 కిలో మీటర్లు ప్రయాణం చేయొచ్చు. కాకపోతే వాటి రేటు చాలా ఎక్కువ. లెడ్ యాసిడ్ బ్యాటరీల కన్నా నాలుగింతలు. ఛార్జింగ్ పెట్టించాలంటే గ్యారేజీకి లేదా ఛార్జింగ్ స్టేషన్కి వెళ్లాలి. ఛార్జింగ్ ఎక్కుతున్నంతసేపు వాహనాన్ని నడిపే ఛాన్స్ ఉండదు. డబ్బూ సంపాదించలేం. ఈ లోటు తీర్చటానికి వారణాసిలో రెండు బ్యాటరీ స్వాపింగ్ స్టేషన్లను ఏర్పాటుచేశాం. ఇక్కడ ఒకేసారి 15 బ్యాటరీలకు ఛార్జింగ్ పెట్టొచ్చు. ఛార్జింగ్ అయిపోయిన బ్యాటరీలను ఇచ్చేసి ఆల్రెడీ ఛార్జింగ్ పెట్టి ఉంచినవాటిని తీసుకెళ్లొచ్చు. దీనికి రూ.200 చెల్లిస్తే సరిపోతుంది. టైం వేస్టూ కాదు. ఈ–రిక్షాలు గంటకు మ్యాగ్జిమం 25 కిలోమీటర్ల వేగంతో ప్రయాణిస్తాయి.
– నవీన్ కృష్ణ,‘ఎస్ఎంవీ గ్రీన్ సొల్యూషన్స్’ ఫౌండర్
