భారతదేశం సహజ వారసత్వంలో చాలా గొప్పది. ఇది అందమైన ప్రకృతి దృశ్యాలు, పర్వతాలు, కొండలు, నీటి వనరులను కలిగి ఉంది. నదులు మన దేశంలో అత్యంత ముఖ్యమైన నీటి వనరులలో ఒకటి. కొన్ని ప్రధాన నదులలో బ్రహ్మపుత్ర, గంగ, నర్మద, కావేరి, గోదావరి, కృష్ణ , సబర్మతి మొదలైనవి ఉన్నాయి. నదులు భారతీయుల జీవితంలో చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి . భారతదేశంలోని అనేక నగరాలు నది ఒడ్డున ఉన్నాయి. నీటిపారుదల, రవాణా, తాగునీరు మొదలైన వాటికి ఇవి సహాయపడతాయి. మనకు తెలిసినట్లుగా, మానవ నివాసం ఉన్నచోట గందరగోళం ఉండాలి. మనుషులు సృష్టించే వ్యర్థాలు అన్నీ ఈ నదుల్లోకి పోయడం వల్ల నదుల కాలుష్యం ఏర్పడుతుంది.
సాంకేతికత రావడంతో పాటు పారిశ్రామిక పరిణామంతో అనేక పరిశ్రమలు వచ్చాయి. ఈ పరిశ్రమల నుంచి వచ్చే వ్యర్థాలన్నింటినీ నదుల్లోకి వదులుతున్నారు. క్రమంగా ఈ వ్యర్థాల తీవ్రత పెరగడం మొదలైంది. కాలుష్య కారకాలు ప్రత్యక్షంగా లేదా పరోక్షంగా నదుల్లోకి చేరాయి. ఇది భారతదేశంలో నదుల కాలుష్యం యొక్క దృశ్యాన్ని తీవ్రతరం చేసింది. రసాయన వ్యర్థాల్లో భారీ లోహాలు, రేడియోధార్మిక వ్యర్థాలు, ప్లాస్టిక్‌, ఆయిల్ ట్యాంకర్ చిందులు మొదలైనవి ఉన్నాయి. రసాయన వ్యర్థాల ప్రభావాలు చాలా ప్రమాదకరమైనవి.
నదుల కాలుష్యానికి కారణాలు..
నది కాలుష్య కారకాలను ప్రధానంగా సహజ సూక్ష్మక్రిములు, మానవ నిర్మిత రసాయనాలుగా వర్గీకరించవచ్చు. ప్రాథమికంగా వివిధ వ్యాధులకు కారణమయ్యే జీవులు, మృత దేహాలు మొదలైనవాటిని కలిగిఉంటాయి. వివిధ మృతదేహాలను ఎటువంటి ఆలోచన లేకుండా నదుల్లోకి విసిరివేస్తారు. ఇది నదీ కాలుష్యానికి దారితీస్తుంది. మురుగు, మలమూత్రాలను బహిరంగంగానే నీటిలోకి వదులుతున్నారు. మురుగు నుంచి వచ్చే సూక్ష్మజీవుల కాలుష్యాలు తరచుగా అంటు వ్యాధులకు దారితీస్తాయి, ఇవి తాగునీటి ద్వారా జల జీవులకు, భూసంబంధమైన జీవులకు సోకుతాయి. రసాయనాలు వివిధ కర్మాగారాలు, పరిశ్రమలు మొదలైనవాటి నుంచి విడుదలయ్యే కాలుష్య కారకాలను కలిగిఉంటాయి. ఈ వ్యర్థాలను నదుల్లోకి విడుదల చేయడానికి ముందు వాటిని సరిగ్గా శుద్ధి చేయకపోవడం వలన వాటిని కలుషితం చేస్తుంది.
నదులను కాలుష్యం నుంచి ఎలా నిరోధించాలి?
నదుల కాలుష్య నివారణకు వివిధ చర్యలు తీసుకోవచ్చు. ముందుగా, ఈ సమస్యపై ప్రజలకు అవగాహన కల్పించడం చాలా ముఖ్యం. నీటి కాలుష్యం యొక్క ప్రమాదకర ప్రభావాలను అర్థం చేసుకోకపోతే, వారు దానిని నిరోధించడానికి శ్రద్ధ చూపరు. సరైన మురుగునీటి వ్యవస్థను నిర్మించాలి. నేటి సమాజంలో సరైన వ్యర్థాల నిర్వహణ అత్యంత ముఖ్యమైనది. పారిశ్రామిక వ్యర్థాలను నదుల్లోకి వదిలే ముందు వాటిని శుద్ధి చేయాలి. నదుల కాలుష్యానికి సంబంధించి కఠినమైన నిబంధనలు రూపొందించాలి. అంతేకాకుండా నిబంధనలను కూడా అమలు చేయాలి. మానవ జాతి మనుగడకు, అభివృద్ధికి ఇది చాలా ముఖ్యమైనది. మరెవరి కోసం కాకపోయినా కనీసం మన స్వార్థం కోసం అయినా నదులను కలుషితం కాకుండా కాపాడుకోవాలి. బాధ్యతాయుతమైన పౌరులుగా ఉండి మన నదులను పరిశుభ్రంగా ఉంచుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది.
మూసీ నది ప్రక్షాళన..
కృష్ణానది ఉపనది మూసీనది. అనంతగిరి కొండల్లో జన్మించి పారుకుంటూ మహానగరం హైదరాబాద్ చేరుకోగానే పూర్తి కాలుష్యమయం అవుతుంది. ఈ మూసీనే ఒకప్పుడు తాగునీరు అందించేది. ఇప్పుడది విషతుల్యంగా మారిపోయింది. పట్నం మొత్తం వ్యర్థాలు, పరిశ్రమలకు సంబంధించి, గృహాలలోని వ్యర్థాలు మూసీలోనే వదులుతున్నారు.రసాయనాలు కలిసిన నీరు పూర్తిగా కాలుష్యంగా మారి ఒక్క హైదరాబాద్ మాత్రమే కాకుండా మూసీ పారుతున్న ప్రతిప్రాంతానికి శాపంగా మారుతోంది. ఆ నీటితో పంటలు విషపూరితంగా మారే అవకాశాలు పెరిగాయి. మూసీ తీరప్రాంత రైతుల పంటపొలాలూ పాడైపోతున్నాయి. వాటి పంటలు ఆహారంగా తీసుకోవడం ఆరోగ్యానికి హానికరంగా మారింది. మూసీ ప్రక్షాళన కార్యక్ర
మాన్ని రాజకీయంగా వాడుకోవడమంటే, మనల్ని మనం మోసం చేసుకోవడమే అవుతుంది. ఈ తరుణంలో తెలంగాణ రాష్ట్ర
ప్రభుత్వం చేపడుతున్న మూసీ నది ప్రక్షాళన అభినందించదగిన విషయం. ఈ కార్యక్రమాన్ని అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆదర్శంగా తీసుకోవాలి. నదులను కాపాడుకోవాల్సిన బాధ్యత మనందరి మీద ఉంది.
భారతదేశంలో అత్యంత కలుషితమైన నదులు
ఒక సర్వే ప్రకారం, భారతదేశంలో అత్యంత కలుషితమైన నదులలో గంగ, యమున, సబర్మతి ఉన్నాయి. ఈ నదీ తీరాలు దేశంలోని అత్యంత అభివృద్ధి చెందిన కొన్ని నగరాలకు నిలయంగా ఉన్నాయి. గంగా నదిలో కాలుష్యం ఎక్కువగా గృహ వ్యర్థాల కారణంగా ఉంది. ఈ పవిత్ర నదిలో అనేక మతపరమైన ఆచారాలు నిర్వహించబడుతున్నాయి. సామూహిక స్నానం, ఆచారాలు కాలుష్యానికి చాలా దోహదం చేస్తాయి. అంతేకాకుండా, గృహ, వ్యవసాయ వ్యర్థాలు కూడా చాలా ఆందోళన కలిగిస్తున్నాయి. మరోవైపు యమునా నదిలో పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు ఎక్కువగా పారుతున్నాయి. హర్యానాలో ఇది పురుగుమందులు, వ్యవసాయ వ్యర్థాలతో కలుషితమవుతుంది. కానీ, అది ఢిల్లీలోకి ప్రవేశించినప్పుడుపారిశ్రామిక చెత్త పారవేసే కాలువగా మారుతున్నది.
- రాగిఫాని బ్రహ్మచారి,
కాకతీయ యూనివర్సిటీ
