దేశంలో షెడ్యూల్డ్ కులాలు, తెగలు సామాజికంగా, ఆర్థికంగా, విద్యాపరంగా వెనుకబాటుకు గురయ్యాయి. వీరి అభ్యున్నతికి భారత రాజ్యాంగ నిర్మాతలు విస్తారమైన రాజ్యాంగ రక్షణలను కల్పించారు. విద్యాపరంగా, ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో సముచిత స్థానం కల్పించడం కోసం కృషిచేశారు. పోటీ పరీక్షల దృష్ట్యా షెడ్యూల్డ్ కులాలు, తెగలకు రాజ్యాంగంలో కల్పించిన రక్షణల గురించి తెలుసుకుందాం.
షెడ్యూల్డ్ కులాలు
ఆర్టికల్ 16(4): ప్రకారం ప్రభుత్వోద్యోగాల్లో తగినంత ప్రాతినిధ్యం పొందలేకపోయిన వర్గానికి రిజర్వేషన్ కల్పించవచ్చు. ఈ నియమం ద్వారా ప్రభుత్వోద్యోగాల్లో ఎస్సీ, ఎస్టీలకు రిజర్వేషన్లు కల్పించారు.
ఆర్టికల్ 16(4A): ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో పొందే ప్రమోషన్ల విషయంలో కూడా షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగల వారికి ప్రత్యేక రిజర్వేషన్లు కల్పించవచ్చు.
ఆర్టికల్ 16(4B): షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు, బ్యాక్లాగ్ ఖాళీల భర్తీ సమయంలో 50శాతం రిజర్వేషన్ దాటడం అనే అంశాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోవద్దు. దీని ద్వారా క్యారీ ఫార్వార్డ్ వేకన్సీస్ భర్తీకి అవకాశం కల్పించబడింది.
ఆర్టికల్ 17: అంటరానితనం ఏ రూపంలో పాటించినా అది చట్టం ద్వారా శిక్షించదగిన నేరం అవుతుంది.
ఆర్టికల్ 46: షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు, ఇతర బలహీనవర్గాల విద్య, ఆర్థిక ప్రయోజనాలు కాపాడి వారిని సామాజిక అన్యాయానికి, గురికాకుండా పరిరక్షించాలి.
ఆర్టికల్ 330, ఆర్టికల్ 332: పార్లమెంట్, రాష్ట్ర విధాన సభల్లో షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్ తెగల వారికి కొన్ని సీట్లు కేటాయించడం
రాజ్యాంగంలోని 9, 9ఏ భాగాల్లో గ్రామ పంచాయతీ, మున్సిపాలిటీల్లో సభ్యుల ఎన్నికకు షెడ్యూల్డ్ కులాలు, తెగల వారికి ప్రతి గ్రామ పంచాయతీ, మున్సిపాలిటీలో గల వారి జనాభాను బట్టి సీట్లను రిజర్వ్ చేయాలి.
ఆర్టికల్ 335: షెడ్యూల్డ్ కులాల, షెడ్యూల్డ్ తెగల సమస్యల పరిష్కారానికి, పరిపాలన సామర్థ్యానికి అనుగుణంగా, కేంద్ర లేదా రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సర్వీసుల్లోని వివిధ పోస్టుల్లో, సేవల్లో వారిని నియమించడం.
ఆర్టికల్ 338:షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగల జాతీయ కమిషన్ ప్రకారం వారి పరిరక్షణ కోసం అన్ని విషయాలను పరీక్షించి, పర్యవేక్షించడం, ప్రత్యేక ఫిర్యాదులను విచారించడం, వారి సామాజిక, ఆర్థికాభివృద్ధికి తదితరాల ప్రణాళిక ప్రక్రియలో పాల్గొని సలహాలు ఇవ్వడం.
షెడ్యూల్డ్ తెగల రాజ్యాంగ నిబంధనలు
రాజ్యాంగంలోని 5, 6 షెడ్యూళ్లు గిరిజన ప్రాంతాల పరిపాలనకు సంబంధించినవి. కింద వివరించిన నిబంధనలన్నింటిని గిరిజలను భారతీయ సమాజ ప్రధాన స్రవంతిలో కలిపేందుకు రూపొందించారు.
విద్యా, సాంస్కృతిక పరిరక్షణలు
ఆర్టికల్ 15(4): ఇతర వెనకబడిన తరగతుల పురోగతికి ప్రత్యేక ప్రకరణలు (షెడ్యూల్డ్ తెగలను కలుపుకొని)
ఆర్టికల్ 29: అల్పసంఖ్యాక వర్గాల అవసరాల పరిరక్షణ(షెడ్యూల్డ్ తెగలతో కలుపుకొని)
ఆర్టికల్46: ప్రభుత్వం ప్రత్యేక శ్రద్ధతో బలహీనవర్గాలు, ప్రత్యేకంగా షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగల విద్య, ఆర్థిక అవకాశాలను వృద్ధి చేయడం, సామాజిక న్యాయం, ఇతర రకాల దోపిడీల నుంచి రక్షించడం
ఆర్టికల్ 350: ప్రత్యేకమైన భాష, లిపి, సంస్కృతిని పరిరక్షించడం
ఆర్టికల్ 350: మాతృభాషలో బోధన
ఆర్థిక రక్షణలు
ఆర్టికల్ 244: ఐదో షెడ్యూల్లో 1వ నిబంధన అసోం, మేఘాలయ, మిజోరాం, త్రిపుర రాష్ట్రాలు కాకుండా మిగతా రాష్ట్రాల్లోని షెడ్యూల్డ్ తెగలు, షెడ్యూల్డ్ ప్రాంతాల పరిపాలన, నియంత్రణకు వర్తిస్తుంది. ఆర్టికల్ 275: రాజ్యాంగంలోని ఐదో, ఆరో షెడ్యూళ్ల కింద ప్రత్యేక రాష్ట్రాలకు (షెడ్యూల్డ్ తెగలు, షెడ్యూల్డ్ ప్రాంతాలు) గ్రాంట్ ఇన్ ఎయిడ్ ఇస్తారు.
రాజకీయ పరిరక్షణలు
ఆర్టికల్ 164(1): బిహార్, మధ్యప్రదేశ్, ఒరిస్సాల్లో గిరిజన మంత్రిత్వశాఖలు నిర్వహిస్తాయి.
ఆర్టికల్ 330: షెడ్యూల్డ్ తెగలకు లోక్సభలో కొన్ని సీట్లను రిజర్వ్ చేయడం
ఆర్టికల్ 337: షెడ్యూల్డ్ తెగలకు రాష్ట్ర అసెంబ్లీలో కొన్ని సీట్లను రిజర్వ్ చేయడం
ఆర్టికల్ 334: 10ఏండ్ల వరకు రిజర్వేషన్ పాటించడం(పలుమార్లు పొడిగించారు)
ఆర్టికల్ 371: ఈశాన్య రాష్ట్రాలు, సిక్కింకు ప్రత్యేక నిబంధనల ఏర్పాటు.
జాతీయ ఎస్సీ కమిషన్
రాజ్యాంగంలోని 338 నిబంధన ప్రకారం ఏర్పాటు చేశారు. ఇది 2004, ఫిబ్రవరి 20 నుంచి అమలులోకి వచ్చింది. ఈ కమిషన్ రాజ్యాంగబద్ధమైంది. దీని ప్రధాన కార్యాలయం న్యూఢిల్లీలో ఉండగా, కేంద్ర సామాజిక న్యాయం, సాధికారత మంత్రిత్వశాఖ పరిధిలో పనిచేస్తుంది.
నిర్మాణం: చైర్మన్, వైస్ చైర్మన్, ముగ్గురు సభ్యులు. సభ్యుల్లో ఒకరు మహిళా సభ్యురాలు తప్పకుండా ఉండాలి. కమిషన్ సభ్యుల అర్హతలను రాష్ట్రపతి నిర్ణయిస్తారు. వీరిని రాష్ట్రపతి నియమిస్తారు, తొలగిస్తారు. వీరు రాజీనామాను రాష్ట్రపతికి సమర్పించాలి. కమిషన్ చైర్మన్, సభ్యుల కాల పరిమితి మూడేండ్లు.
విధులు:
1. రాజ్యాంగపరంగా షెడ్యూల్డ్ కులాలకు నిర్దేశించిన రక్షణలు, వాటి అమలు తీరును అధ్యయనం చేయడం
2.షెడ్యూల్డ్ కులాల ఆర్థిక, సాంఘిక స్థితిగతులను మెరుగుపరచడానికి తగిన సూచనలు చేయడం
3. ఎస్సీ హక్కుల ఉల్లంఘనలపై వచ్చే ఫిర్యాదులను విచారించడం, కొన్ని సందర్భాల్లో ఫిర్యాదులు లేకుండా సుమోటోగా కేసులను విచారించవచ్చు.
4. పౌర హక్కుల పరిరక్షణ చట్టం – 1955, ఎస్సీ, ఎస్టీ అట్రాసిటీ చట్టం – 1989 అమలు తీరుపైన విచారణ చేయడం
నివేదిక: ఈ కమిషన్ తన వార్షిక నివేదికను రాష్ట్రపతికి సమర్పిస్తుంది. రాష్ట్రపతి పార్లమెంట్కు పంపిస్తారు. ఈ నివేదికలను పార్లమెంట్లో ఎస్సీ, ఎస్టీ సంక్షేమ కమిటీ పరిశీలిస్తుంది.
జాతీయ ఎస్టీ కమిషన్
రాజ్యాంగంలోని 338(ఏ) ప్రకారం జాతీయ ఎస్టీ కమిషన్ను ఏర్పాటు చేశారు. ఇది 2004, ఫిబ్రవరి 19 నుంచి అమలులోకి వచ్చింది. జాతీయ ఎస్టీ కమిషన్ రాజ్యాంగబద్దమైంది. చైర్మన్, వైస్ చైర్మన్, ముగ్గురు సభ్యులు ఉంటారు. వీరిలో ఒక మహిళా సభ్యురాలు ఉండాలి. కమిషన్ సభ్యుల అర్హతలను రాష్ట్రపతి నిర్ణయిస్తారు. వీరిని రాష్ట్రపతి నియమిస్తారు, తొలగిస్తారు. వీరు రాజీనామాను రాష్ట్రపతికి సమర్పించాలి. కమిషన్ చైర్మన్, సభ్యుల కాల పరిమితి మూడేండ్లు.
విధులు
1. రాజ్యాంగం షెడ్యూల్డ్ తెగలకు నిర్దేశించిన రక్షణల అమలు తీరును అధ్యయనం చేయడం
2. షెడ్యూల్డ్ తెగల ఆర్థిక, సామాజిక స్థితిగతులను మెరుగుపరచడానికి తగిన సూచనలు చేయడం
3. అటవీ హక్కుల రక్షణ చట్టం (2006)ను అధ్యయనం చేసి, దానిని మరింతగా మెరుగపరిచి అమలు చేయడానికి తగిన సూచనలు చేయడం
4. రాష్ట్రపతి నిర్దేశించిన ఇతర విధులు
నివేదిక: ఈ కమిషన్ తన వార్షిక నివేదికను రాష్ట్రపతికి సమర్పిస్తుంది. రాష్ట్రపతి పార్లమెంట్కు పంపిస్తారు. ఈ నివేదికలను పార్లమెంట్లో ఎస్సీ, ఎస్టీ సంక్షేమ కమిటీ పరిశీలిస్తుంది.
