వార్దా బ్యారేజీకి కాళేశ్వరం చిక్కులు

• ముంపు లెక్క తేలాకే డీపీఆర్​కు ఓకే చెప్తామంటున్న మహారాష్ట్ర
• జాయింట్​ సర్వే చేపట్టాలంటూ లేఖ 
• మేడిగడ్డ బ్యాక్​వాటర్​తో ఆ రాష్ట్రంలో మునుగుతున్న పంట పొలాలు
• తెలంగాణ పరిహారం చెల్లించకపోవడంతో.. సిరొంచలో ఆందోళనలు

మంచిర్యాల, వెలుగు:ప్రాణహిత ప్రాజెక్టుకు ప్రత్యామ్నాయంగా నిర్మించతలపెట్టిన వార్దా బ్యారేజీకి కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు రూపంలో చిక్కులు ఎదురవుతున్నాయి. కాళేశ్వరం బ్యాక్ వాటర్​తో తమ రాష్ట్రంలో  భూములు నీట మునగడం, రైతులు ఆందోళన చేస్తుండడంతో మహారాష్ట్ర సర్కార్​వార్దా ప్రాజెక్టుపై అభ్యంతరాలు వ్యక్తం చేస్తున్నది. ఈ మేరకు జాయింట్​ సర్వే చేయాల్సిందేనంటూ తెలంగాణకు ఇప్పటికే లేఖ రాసింది. కాళేశ్వరం బ్యాక్​ వాటర్​తో పంటలు నీట మునిగిన తమ రైతులకు పరిహారం ఇవ్వాలని మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం కోరినప్పటికీ తెలంగాణ సర్కారు ఇంతవరకు స్పందించలేదు. ఈ నేపథ్యంలో వార్దా ప్రాజెక్టు బ్యాక్ వాటర్​ముంపుపై క్లారిటీ వచ్చాకే డీపీఆర్​కు ఆమోదం తెలుపుతామని తేల్చి చెప్పింది. ఇందుకోసం రెండు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు మరోసారి జాయింట్ సర్వే చేయాలని మెలికపెట్టింది. దీంతో వార్దా ప్రాజెక్టు నిర్మాణం డైలమాలో పడింది.

ముంపు ముప్పుపై భయం..

ప్రాణహిత ప్రాజెక్టు రద్దుతో ఆగ్రహంతో ఉన్న మంచిర్యాల, ఆసిఫాబాద్​జిల్లాల రైతులను ప్రసన్నం చేసుకునేందుకు వార్ధా ప్రాజెక్టును తెరపైకి తీసుకొచ్చింది ప్రభుత్వ. సుమారు రూ.5వేల కోట్ల అంచనా వ్యయంతో దీన్ని ప్రతిపాదించింది. తెలంగాణలో 3,076 ఎకరాలు, మహారాష్ట్రలో 741.31 ఎకరాలు, మొత్తం 3,817.31 ఎకరాల భూమిని సేకరించాలని డీపీఆర్​లో పేర్కొంది. 155 నుంచి 160 మీటర్ల ఎత్తులో బ్యారేజీ నిర్మించి 11.50 టీఎంసీల నీటిని లిఫ్ట్​చేస్తామని పేర్కొంది. ఇప్పటికే ముంపు ప్రభావం, ప్రభావిత గ్రామాలపై తెలంగాణ, మహారాష్ట్ర ఇరిగేషన్​ఇంజనీర్లు జాయింట్​సర్వే నిర్వహించారు. దాని ప్రకారం ప్రభుత్వం వార్ధా డీపీఆర్​ను రెడీ చేసింది. అయితే నిరుడు జులై, ఆగస్టు నెలల్లో గోదావరికి భారీ వరదలు వచ్చాయి. మేడిగడ్డ బ్యారేజీ బ్యాక్​వాటర్​వల్ల తెలంగాణతోపాటు మహారాష్ట్ర సిరొంచ తాలూకాలో వేల ఎకరాల భూములు మునిగాయి. ముంపు భూములకు ఎకరాకు రూ.20 లక్షలు చెల్లించాలని అక్కడి రైతులు ఆందోళన బాట పట్టారు. ఇది ‘మహా’ సర్కారుకు రాజకీయంగా తలనొప్పులు తెచ్చింది. ఇదే తరహాలో భవిష్యత్​లో వార్ధా ప్రాజెక్టు బ్యాక్​వాటర్​తో తమ భూములు మునిగిపోతే పరిస్థితి ఏంటన్న భయం అక్కడి సర్కారుకు పట్టుకుంది. ఇప్పటికే కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు బ్యాక్​వాటర్​తో రైతుల నుంచి నిరసనలు ఎదుర్కొంటున్న ప్రభుత్వం మళ్లీ వార్ధా ప్రాజెక్టు ముంపుతో కొత్త సమస్యలను కొనితెచ్చుకోవడం ఎందుకని భావిస్తున్నది. దీంతో బ్యాక్​వాటర్ ఎఫెక్ట్​పై స్పష్టత వచ్చాకే వార్దా ప్రాజెక్టు డీపీఆర్​కు ఆమోదం తెలుపుతామని మహారాష్ట్ర జలవనరుల శాఖ అంతర్రాష్ట్ర విభాగం తెలంగాణ ఇరిగేషన్ డిపార్ట్​మెంట్​కు లెటర్​రాయడంతో పరిస్థితి మొదటికి వచ్చింది.

అక్కడి రైతులకూ మొండిచేయి

తెలంగాణ ప్రభుత్వం కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు బ్యాక్​వాటర్​తో పొలాలు ముంపునకు గురవుతున్న రాష్ట్ర రైతులనే కాకుండా మహారాష్ట్ర రైతులకు కూడా మొండిచేయి చూపింది. మేడిగడ్డ బ్యారేజీ నిర్మాణం సమయంలో మహారాష్ట్ర వైపు మునిగిపోతున్న భూములకు ఎకరానికి రూ.10.50 లక్షల చొప్పున పరిహారం చెల్లించింది. బ్యారేజీలో ఫుల్​రిజర్వాయర్​లెవల్ (ఎఫ్ఆర్ఎల్) నీటిని నిల్వ చేయడంతో ముంపు విస్తీర్ణం మరో వెయ్యి ఎకరాలు పెరిగింది. వరదలకు ఇంకో 3 వేల ఎకరాల్లో పంటలు మునిగాయి. సిరొంచ, పోచంపల్లి, మద్దికుంట, అంకీస, అరుడ, జానంపల్లి, రాజన్నపల్లి, చింతలపల్లి, కారస్​పల్లి, రామకృష్ణాపూర్, ముగాపూర్, మృదుకృష్ణాపూర్​తో పాటు మొత్తం 12 గ్రామాల్లో పంటలు దెబ్బతిన్నాయి. ఈ భూములకు ఎకరానికి రూ.20 లక్షలు చెల్లించాలని రైతులు నాలుగేండ్లుగా పోరాడుతున్నారు. నిరుడు సెప్టెంబర్, అక్టోబర్​ మాసాల్లో సిరొంచలో 36 రోజుల పాటు రిలే నిరాహార దీక్షలు చేపట్టారు. డిసెంబర్​లో నాగ్​పూర్​లో మహారాష్ట్ర అసెంబ్లీ శీతాకాల సమావేశాలు జరుగుతున్న సమయంలో మూడు రోజుల పాటు అసెంబ్లీ ఎదుట దీక్షలు నిర్వహించారు. మహారాష్ట్ర డిప్యూటీ సీఎం దేవేంద్ర ఫడ్నవీస్​స్పందించి ముంపు రైతులకు పరిహారం అందిస్తామని డిసెంబర్​22న హామీ ఇచ్చారు. తెలంగాణ ప్రభుత్వం సాగులో ఉన్న భూములకు ఎకరానికి రూ.11.40 లక్షలు, బీడు భూములకు రూ.10 లక్షలు చెల్లించడానికి ఒప్పుకుందని, త్వరలోనే పరిహారం పైసలు అందజేస్తామని ఈ ఏడాది జనవరి 6న గడ్చిరోలి జిల్లా కలెక్టర్​సిరొంచ తహసీల్దార్ ఆఫీసులో రైతులతో వీడియో కాన్ఫరెన్స్​లో చెప్పారు. కానీ తెలంగాణ సర్కారు నేటికీ ముంపు రైతులకు నష్టపరిహారం చెల్లించలేదు. దీనిని దృష్టిలో పెట్టుకొని వార్ధా ప్రాజెక్టు విషయంలో మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం ముందుగానే అలర్ట్​అయ్యింది. బ్యాక్​వాటర్​లెవల్, రైతులకు చెల్లించే పరిహారం విషయంతో క్లారిటీ వచ్చాకే వార్ధా డీపీఆర్​కు ఆమోదం తెలపాలన్న నిర్ణయానికి వచ్చింది. దీంతో వార్ధా ప్రాజెక్టు అంతర్రాష్ట్ర ఒప్పందం ఇప్పట్లో కుదిరే అవకాశాలు కనిపించడం లేదు. ఈ పరిణామాల నేపథ్యంలో తెలంగాణ గవర్నమెంట్​కు వార్ధా ప్రాజెక్టు నిర్మాణంపై చిత్తశుద్ధి లేదని, ఇది కేవలం ఎన్నికల స్టంట్​అని విమర్శిస్తున్నారు.