‘వెయిట్ లిఫ్టింగ్’ అనగానే వెంటనే గుర్తొచ్చే పేరు కరణం మల్లీశ్వరి. బరువులెత్తడంలో ఆమె సాధించిన ఘనత అలాంటిది. 20 ఏళ్ల కిందట ఒలింపిక్స్లో మెడల్ పొందిన మొదటి ఇండియన్ ఉమెన్గా ఈ తెలుగమ్మాయి రికార్డ్ సృష్టించింది. ఆ హిస్టరీని ఇప్పుడు మణిపూర్ ఆడపిల్లలు కొనసాగిస్తున్నారు. మరో మాట చెప్పాలంటే ఆమెను మించిన విజయాలే నమోదు చేస్తున్నారు. ఉమెన్ వెయిట్ లిఫ్టింగ్కి మణిపూర్ని కేరాఫ్ అడ్రస్ చేశారు. ఇంటర్నేషనల్ లెవల్లో ఇండియాకి పేరు తెస్తున్న ఆ విజేతలు పేదింటి బిడ్డలు కావటం చెప్పుకోదగ్గ విషయం.
సెన్సిటివ్ స్టేట్గా భావించే మణిపూర్లో రెబెల్స్, టెర్రరిస్టులు, పాలిటిక్స్ సహా ఇతర అంశానికీ చెక్కు చెదరకుండా నిలబెడుతున్న అంశం స్పోర్ట్స్. మరీ ముఖ్యంగా ఆ ఈశాన్య రాష్ట్రం వెయిట్ లిఫ్టింగ్కి చిరునామాగా నిలుస్తోంది. అనితా చాను, కుంజరాణిదేవి, మీరాబాయి చాను వంటివాళ్లు ప్రపంచ స్థాయిలో రాణిస్తున్నారు. పదుల సంఖ్యలో పతకాలు సాధిస్తున్నారు. ఈ పతకాల వేటను ఇకపైనా కొనసాగిస్తామని చెబుతున్నారు. ఈ ఏడాది టోక్యో (జపాన్)లో జరగనున్న సమ్మర్ ఒలింపిక్స్లో సత్తా చాటుతామంటున్నారు.
కుంజరాణికి పరుగుల రాణి ఇన్స్పిరేషన్
కుంజరాణిదేవి 14 ఏళ్ల వయసప్పుడు (1982లో) ఏషియన్ గేమ్స్ జరుగుతున్నాయి. అప్పుడే వాళ్లు టీవీ కొన్నారు. మన దేశంలో కలర్ లైవ్ టెలికాస్ట్ అయిన బిగ్ ఈవెంట్ అదే. ఆ పోటీలు 16 రోజుల పాటు లైవ్ వచ్చాయి. అందులో మన దేశం నుంచి పాల్గొన్న పరుగుల రాణి పీటీ ఉష రెండు సిల్వర్ మెడల్స్ సొంతం చేసుకుంది. ఆమె ఆట చూసి ఇన్స్పయిరైంది కుంజరాణి. తానూ ప్లేయర్ కావాలని నిర్ణయించుకుంది. కానీ.. ఆమె ఎత్తు తక్కువ కావడం చాలా ఆటలకు ఆటంకంగా మారింది.
పొట్టివాళ్లు గట్టివాళ్లే!
బరువులెత్తే పోటీలకు ఎత్తుతో సంబంధం లేదు. దాంతో కుంజరాణి వెయిట్లిఫ్టింగ్ని ఎంచుకుంది. ఈ పొట్టితనం తనకు చాలా సార్లు ప్లస్ పాయింట్గా మారిందని ఆమె అంటుంటారు. 1983లో అనితా చాను అనే మరో అమ్మాయితో కలిసి కుంజరాణి వెయిట్లిఫ్టింగ్లో కోచింగ్ తీసుకుంది. వీళ్లిద్దరూ పగలనగా రాత్రనకా, ఎండావానా లెక్కచేయకుండా గెలుపే శ్వాసగా ప్రాక్టీస్ చేశారు. అప్పట్లో స్పోర్ట్స్కి సర్కారు పెద్దగా డబ్బులిచ్చేది కాదు. ఆ కష్టాలను కూడా వాళ్లు విజయవంతంగా దాటి చాంపియన్లుగా నిలిచారు. ఫ్రెండ్స్, చుట్టాల దగ్గర అప్పులు చేసి అంతర్జాతీయ పోటీల్లో పాల్గొనేవారు.
అదే సంవత్సరం కుంజరాణి పవర్లిఫ్టింగ్లో నేషనల్ రికార్డ్ సృష్టించింది. రెండేళ్ల తర్వాత (1985లో) అనితా చాను.. వియన్నాలో జరిగిన వరల్డ్ చాంపియన్షిప్లో ఇండియా తరఫున పార్టిసిపేట్ చేసింది. కుంజరాణి ఒలింపిక్స్లో పాల్గొనాలనుకుంది కానీ, ఒలింపిక్స్లో పవర్ లిఫ్టింగ్ ఈవెంటే లేదు. అదే ఏడాది మన దేశంలో సమ్మర్ ఒలింపిక్స్ తరహాలో నేషనల్ గేమ్స్ ఆరంభించి, దానిలో ఉమెన్ వెయిట్లిఫ్టింగ్కి చోటు కల్పించారు. ఆ అవకాశాన్ని కుంజరాణి, అనిత చాను చక్కగా వాడుకున్నారు. కుంజ మూడు కేటగిరీల్లో గోల్డ్ మెడల్స్ తెచ్చుకుంది.
1989 నాటికి కుంజరాణి దేశంలోనే పాపులర్ స్పోర్ట్స్ ఉమెన్. మాంచెస్టర్లో జరిగిన వరల్డ్ వెయిట్లిఫ్టింగ్ చాంపియన్షిప్లో మూడు సిల్వర్ మెడల్స్ సాధించింది. 1990, 94 ఆసియన్ గేమ్స్తోపాటు 2006 కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో ‘బ్రాంజ్’ గెలిచింది. మొత్తమ్మీద 68 ఇంటర్నేషనల్ మెడల్స్ సొంతం చేసుకుంది కుంజరాణి. ఆమె విజయాలకు, సేవలకు గుర్తుగా ప్రభుత్వం అర్జున, రాజీవ్ ఖేల్రత్న అవార్డులను అందజేసింది. 2011లో పద్మశ్రీ కూడా వరించింది. తద్వారా ఆమె ఎందరో అమ్మాయిలకు ఆదర్శంగా నిలిచారు.
2009లో చత్తీస్గఢ్ యూత్ చాంపియన్షిప్లో మొదటి మెడల్ సాధించిన మీరాబాయి ఐదేళ్లలో అందనంత ఎత్తుకు ఎదిగింది. 2014లో గ్లాస్గోలో జరిగిన కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో ‘సిల్వర్’ సొంతం చేసుకునే స్థాయికి చేరింది. 2016లో 192 కేజీల బరువెత్తి గతంలో కుంజరాణి సృష్టించిన 190 కేజీల రికార్డును బ్రేక్ చేసింది. 2018లో ‘రాజీవ్ ఖేల్రత్న’ గెలుచుకుంది. 2016 రియోడీజెనిరో సమ్మర్ ఒలింపిక్స్లో ఫెయిల్ అయినా 2017లో వరల్డ్ ఛాంపియన్షిప్లో ‘గోల్డ్’తో మెరిసింది. మల్లీశ్వరి తర్వాత ఆ ఘనత సాధించిన రెండో అమ్మాయిగా నిలిచింది.
కొనసాగిన హవా
మీరాబాయి చాను ప్రస్థానం ఆ తర్వాత కొనసాగింది. 2018 కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో, 2019లో థాయ్లాండ్లో జరిగిన ఈజీఏటీ కప్‌లోనూ బంగారు పతకాలను సొంతం చేసుకుంది. అంతా అనుకున్నట్లే సాగితే ఈ ఏడాది టోక్యో సమ్మర్ ఒలింపిక్స్లో కూడా మీరాబాయి మరోసారి తానేంటో నిరూపించుకుంటుందని ఆమె కోచ్ శర్మ అంటున్నారు. ‘నేను ఏదైనా సాధించాలని అనుకుంటే అది జరిగే వరకు నిద్రపోను. నాపై ఎంతో మంది ఎన్నో అంచనాలు పెట్టుకున్నారు. వాళ్లను నిరుత్సాహపరచను’ అని మీరాబాయి భరోసా ఇస్తున్నారు.
బ్రిటిష్వాళ్లు పాలించే రోజుల్లో మణిపూర్లో స్పోర్ట్స్ క్లబ్బులు పెద్ద సంఖ్యలో ఉండేవి. ఆడవాళ్లను అన్ని రంగాల్లోనూ ఎంకరేజ్ చేయటం ఆ స్టేట్లో మొదటి నుంచీ ఉంది. మన దేశంలో జెండర్ ఈక్వాలిటీ లేదని విదేశీయులు పొరపాటు పడుతుంటారు. ఆడవాళ్లను తక్కువ చేసి చూస్తారనే అపవాదునూ మనం ఎదుర్కొంటున్నాం. వాటన్నింటికీ మణిపూర్ ధీటుగా సమాధానం చెబుతోంది. వెయిట్లిఫ్టింగ్లో అమ్మాయిలు ఎప్పటికప్పుడు కొత్త చరిత్రలు సృష్టిస్తుండటమే దీనికి తిరుగులేని సాక్ష్యం.
‘పోలో’కి పుట్టినిల్లు
ఆటలతో మణిపూర్ అనుబంధం ఈనాటిది కాదు. రాజుల కాలం నుంచే ఆ ప్రాంత ప్రజల కల్చర్లో స్పోర్ట్స్ ఒక భాగమైంది. అది కూడా ఒక్క వెయిట్లిఫ్టింగ్లో కాదు. అసలు ‘పోలో’ పుట్టింది మణిపూర్లోనే కావటం మరో విశేషం. హాకీకి మరో వెర్షన్గా ఉండే ఆటను మణిపూరీలు చాలా ఇష్టంగా ఆడతారు. మణిపూర్ జనాలు ఎప్పుడూ ఫిట్నెస్ని కాపాడుకుంటూ ఉంటారు. యుద్ధం సహా అనుకోని ప్రమాదాలు ఏవైనా జరిగితే తలపడటానికి రెడీగా ఉంటారు.
చైనాకి చెక్ పెట్టిన దేవి, చాను
అదే ఊపుతో త్రివేండ్రంలో జరిగిన రెండో నేషనల్ గేమ్స్లో కుంజరాణి రెండు జాతీయ రికార్డులు నెలకొల్పింది. అప్పట్లో వెయిట్లిఫ్టింగ్కి చైనా పెట్టింది పేరు. ఆ ట్రెండ్కి 1985, 86, 87ల్లో వరుసగా బ్రేక్ వేసింది. పెద్దగా కోచింగ్ లేకుండానే ఆమె చైనా లిఫ్టర్లకు చెక్ పెట్టగలిగింది. అనిత చానుకూడా ఆమెతో సమంగా రాణిస్తూ… ఓవరాల్గా 11 ఇంటర్నేషనల్ కంటెస్ట్ల్లో పాల్గొని వివిధ ఆసియన్ చాంపియన్షిప్ల్లో మెడల్స్ కైవసం చేసుకుంది. 1990ల్లో గాయాల బారిన పడటంతో పోటీల్లో పాల్గొనటం ఆపేసి కోచింగ్ మొదలుపెట్టింది.
కొత్త కెరటం మీరాబాయి
అనిత చాను, కుంజరాణిల తర్వాత మణిపూర్ నుంచి కొత్త కెరటం వచ్చింది. ఆమె పేరు.. మీరాబాయి చాను. వెయిట్ లిఫ్టింగ్ ప్రపంచంలోకి ఆమె ఎంట్రీ అనుకోకుండా జరిగింది. ఆర్చరీలో ట్రైనింగ్ కోసం వచ్చిన మీరాబాయి చివరికి బరువులు ఎత్తడాన్ని బాగా వంట బట్టించుకుంది. మీరాబాయిలో టాలెంట్ను గుర్తించిన కోచ్ ఆ విషయాన్నే ఆమె పేరెంట్స్కి చెప్పాడు. ఎంకరేజ్ చేస్తే అద్భుత విజయాలను సాధిస్తుందన్న అంచనాలను నిలబెట్టుకుంది. మీరాబాయికి మొదటి కోచ్ అనిత చాను కావటం విశేషం.
