విజువల్ మీడియా రారాజు టెలివిజన్

• నేడు ప్రపంచటెలివిజన్ దినోత్సవం

దృశ్య మాధ్యమ వినియోగంలో  టెలివిజన్  ఇప్పటికీ అతిపెద్ద వనరుగా కొనసాగుతోంది.   ఫోన్​స్క్రీన్​లతో  పరిమాణాలు మారినప్పటికీ,  ప్రజలు  విభిన్న  ప్లాట్‌‌‌‌ఫారమ్‌‌‌‌లలో  కంటెంట్‌‌‌‌ను  సృష్టించడం,  పోస్ట్ చేయడం,  ప్రసారం చేయడం, వినియోగించడం  వంటివి  చేసినప్పటికీ,   ప్రపంచవ్యాప్తంగా  టెలివిజన్ సెట్‌‌‌‌లు ఉన్న  కుటుంబాల సంఖ్య  పెరుగుతూనే ఉంది.   సమాజాలు,  ప్రపంచం ఎదుర్కొంటున్న  ముఖ్యమైన  సమస్యల గురించి అవగాహన పెంచుకోవడానికి  గొప్ప అవకాశాన్ని  సృష్టిస్తుంది. 1990  ప్రారంభంలో  కేబుల్ టీవీ  ప్రసార కంటెంట్ వన్-వే చానెల్ మాత్రమే.   స్ట్రీమింగ్  వీడియోలు,  సంగీతం,   ఇంటర్నెట్  బ్రౌజింగ్ వంటి అనేకరకాల మల్టీమీడియా, ఇంటరాక్టివ్  కంటెంట్‌‌‌‌ను  ఆధునిక టెలివిజన్‌‌‌‌లు అందిస్తున్నాయి.  సమకాలీన  ప్రపంచంలో  కమ్యూనికేషన్,  ప్రపంచీకరణకు  చిహ్నంగా  టెలివిజన్ మారింది.1996  నవంబర్ 21,- 22  తేదీలలో  ఐక్యరాజ్యసమితి మొదటి ప్రపంచ టెలివిజన్ ఫోరమ్‌‌‌‌ను  నిర్వ హించింది. మీడియా ప్రముఖులు సమావేశమై మారుతున్న ప్రపంచంలో టెలివిజన్​కు పెరుగుతున్న  ప్రాముఖ్యతను చర్చించారు. ఆర్థిక, సామాజిక సమస్యలతో సహా ఇతర ప్రధాన సమస్యలపై దృష్టిని పదును పెట్టడంలో  పెరుగుతున్న టెలివిజన్ ప్రభావాన్ని  ఐక్యరాజ్య సమితి గుర్తించింది.

  1996లో ఐక్యరాజ్యసమితి జనరల్ అసెంబ్లీ  నవంబర్ 21ని ప్రపంచ టెలివిజన్ దినోత్సవంగా ప్రకటించింది.  ప్రజల అభిప్రాయాన్ని తెలియజేయడం,  ప్రసారం చేయడం,  ప్రభావితం చేయడంలో టెలివిజన్ ఒక ప్రధాన సాధనంగా గుర్తించింది.  రాజకీయ, ఆర్థిక, సామాజిక భద్రతకు సంబంధించిన సంఘర్షణలు మనం తరచుగా చూస్తుంటాం.  నేటి ప్రధాన సమస్యలపై మన దృష్టిని సారించేందుకు  టెలివిజన్ సహాయపడుతోంది. అనేక దేశాలలో, పబ్లిక్  సర్వీస్  బ్రాడ్‌‌‌‌కాస్టింగ్ లేదా పబ్లిక్ సర్వీస్ మీడియాగా ప్రస్తుతం టెలివిజన్ ను పిలుస్తున్నారు.  ప్రజలకు సకాలంలో నమ్మదగిన సమాచారాన్ని, ముఖ్యంగా అత్యవసర పరిస్థితుల్లో వ్యాప్తి చేయడంలో పబ్లిక్ సర్వీస్ బ్రాడ్‌‌‌‌కాస్టింగ్ సహాయపడుతుంది. 

టెలివిజన్​కు స్వర్ణయుగం 1940-1960

టెలివిజన్​కు  స్వర్ణయుగంగా 1940-–1960  మధ్య కాలాన్ని చెప్పవచ్చు.  రెండో ప్రపంచ యుద్ధ అనంతర కాలంలో ఎన్​బీసీ,  సీబీఎస్,  ఏబీసీ వంటి ప్రధాన నెట్‌‌‌‌వర్క్‌‌‌‌లు ప్రారంభమయ్యాయి. 1960  ప్రారంభంలో కలర్ బ్రాడ్‌‌‌‌కాస్టింగ్‌‌‌‌కు  పరివర్తన చెందింది.  సీఎన్ ఎన్ వంటి  గ్లోబల్ న్యూస్ నెట్‌‌‌‌వర్క్‌‌‌‌లను  ప్రారంభించిన శాటిలైట్ టీవీ ఆగమనం,  కేబుల్ టీవీ  వ్యవస్థ వృద్ధితో ఈఎస్ పీఎన్, హెచ్బీఓ వంటి ప్రత్యేక  చానెల్‌‌‌‌లు ప్రారంభమయ్యాయి.  2000 ప్రారంభంలో అనలాగ్ నుంచి డిజిటల్ ప్రసారానికి మార్పు జరిగింది. ఇది దృశ్య శ్రావణ నాణ్యతను  మెరుగుపరిచింది. హై-డెఫినిషన్(హెచ్ డీ) చానళ్ళు అందుబాటులోకి వచ్చాయి.  ప్రోగ్రామ్​ను  రికార్డింగ్‌‌‌‌ చేసుకునే వెసులుబాటు కూడా ఉంది. 2010 నుంచి  ఓటీటీ (ఓవర్ ది  టాప్) వంటి ఇంటర్నెట్ స్ట్రీమింగ్ సేవల పెరుగుదల మొదలైంది.

దూరదర్శన్​కు 50 చానళ్లు

టెలివిజన్ ప్రయోగాత్మకంగా 1959 సెప్టెంబర్ 15న ఢిల్లీలో  ప్రారంభమైంది. వార్తా బులెటిన్‌‌‌‌తో  రోజువారీ ఒక గంట సేవ 1965లో  ప్రారంభించారు. 1972 టెలివిజన్ సేవలు రెండవ నగరమైన  ముంబయికి విస్తరించారు. 1975లో  కోలకతా,  లక్నో,  చెన్నై,  శ్రీనగర్, అమృత్‌‌‌‌సర్‌‌‌‌లో  టెలివిజన్ స్టేషన్లను ఏర్పాటు చేశారు. 1975-–76లో  శాటిలైట్  ఇన్‌‌‌‌స్ట్రక్షనల్  టెలివిజన్  ప్రయోగం ద్వారా 2400 గ్రామాల  ప్రజలకు టెలివిజన్ కార్యక్రమాలు అందుబాటులోకి వచ్చాయి.  పబ్లిక్ బ్రాడ్‌‌‌‌కాస్ట్  ప్రసార భారతి ఆధ్వర్యంలో నడిచే టెలివిజన్ చానెల్ దూరదర్శన్ (డీడీ).  దూరదర్శన్​కి ప్రస్తుతం 50  చానళ్లు ఉన్నాయి.  1990ల మధ్య నుంచి కేబుల్ టీవీ గృహ వినోదాన్ని అందిస్తోంది.  ప్రైవేట్ యాజమాన్యంలోని నాణ్యమైన వినోద  చానళ్ళు నెట్​వర్క్​ ద్వారా ఆధారిత  వాణిజ్య  ప్రకటనలు, తాజా సాంకేతికతతో  కొన్ని  ప్రయివేట్ ఉపగ్రహ  టెలివిజన్  నెట్​వర్క్​లు  ప్రారంభమయ్యాయి.

గంట బులెటెన్ నుంచి 24  గంటల న్యూస్ వరకుటెలివిజన్ దశాబ్దాలుగా మాస్ కమ్యూనికేషన్ శక్తిమంతమైన  మాధ్యమంగా ఉంది. డిజిటల్ మీడియా పెరిగినప్పటికీ, ఎక్కువ మంది ప్రేక్షకులను చేరుకోవడానికి, నిమగ్నమవ్వడానికి టీవీ సమర్థవంతమైన సాధనంగా మిగిలిపోయింది.   సమస్యలపై లోతైన అవగాహనను పెంపొందించడంలో  టెలివిజన్​ సహాయపడుతుంది.    వార్తలను, ప్రస్తుత సంఘటనలను ప్రజలకు అందించడంలో  టెలివిజన్  కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది.  ప్రజల అభిప్రాయాన్ని, ముఖ్యమైన సమస్యలపై అవగాహన కల్పించే శక్తి టెలివిజన్ వార్తలకు ఉంది.  24- గంటల వార్తా  చానెల్‌‌‌‌లు  బ్రేకింగ్ స్టోరీల  దృశ్యం నుంచి స్థిరమైన అప్‌‌‌‌డేట్‌‌‌‌లు,  లైవ్ రిపోర్టింగ్‌‌‌‌ను అందిస్తున్నాయి.

పెరుగుతున్న టీవీ వీక్షకుల సంఖ్య

మొబైల్ ఫోన్ల వినియోగం పెరిగినప్పటికీ ఇప్పటికీ టీవీ వీక్షకుల సంఖ్య పెరుగుతోంది.  2029 నాటికి ఈ సంఖ్య గరిష్ట స్థాయికి చేరుతుందని అంచనా.  2024లో  టీవీ వీక్షకుల సంఖ్య 5.27  కోట్లు ఉంది.  2029లో  కొత్త గరిష్ట స్థాయికి  5.5 కోట్ల వినియోగదారులకు చేరుకుంటుందని అంచనా వేశారు.  ప్రస్తుతం 252.96  మిలియన్ల  టీవీ సెట్లు ఉన్నాయి. 2029  నాటికి  262.88  మిలియన్ల టీవీ సెట్లు ఉంటాయని అంచనా.  1940 –- 50లో  సాంకేతికత ప్రారంభమైనప్పటి నుంచి  టెలివిజన్ విలాసవంతమైన పరికరం నుంచి  ప్రపంచవ్యాప్తంగా గృహాలలో  ప్రామాణిక ఫీచర్‌‌‌‌గా పరిణతి చెందింది.  టీవీ హోమ్  వీడియో మార్కెట్ ఆదాయం 2023లో  దాదాపు 384 కోట్ల  యూఎస్ డాలర్లుగా ఉంది.  కేబుల్, శాటిలైట్ (పే టీవీ) పరిశ్రమ ఇటీవల తిరోగమనాన్ని చవిచూస్తున్నప్పటికీ,   ఓటీటీ,   లైవ్ స్ట్రీమింగ్ వంటి కొత్త సాంకేతికతలు దాని స్థానాన్ని త్వరగా ఆక్రమిస్తున్నాయి.  ఓటీటీ,  లైవ్ స్ట్రీమింగ్ కు  మొబైల్ ఫోన్లు  ఉన్నప్పటికీ  టెలివిజన్  తెరపైన  చూస్తేనే  వీక్షకులకు సంతృప్తి లభిస్తోంది.

-  డా. సునీల్ కుమార్ పోతన, 
సీనియర్​ జర్నలిస్ట్​